Şefkatli Eller
Yayınlarından Yeni Bir Eser
Sosyal Hizmetlerde
Manevî Bakım
(Yazan: Ali Seyyar)
Sipariş İçin:
www.sefkatlieller.net
TAKDİM
Bakıma muhtaç yaşlı, özürlü
ve kronik hastalar, genelde geri dönüşümü olmayan bakıma muhtaçlık gerçeği
ile baş başa kaldıklarında değişik türde bakım hizmetlerine ihtiyaç
duyarlar. Sosyal politika (sosyal güvenlik ve sosyal hizmetler) merkezli
bakım çalışmalarıyla ün yapmış olan Prof. Dr. Ali Seyyar, bu yeni
kitabında bakım hizmetlerini, bütüncül bir perspektiften ele alıp, bakıma
muhtaç kişilerin manevî ihtiyaçlarını karşılayacak bir bakım modelini
tanıtmaktadır.
Modelde “manevî huzur”
olarak tanımlanan insanın mutluluğu, temel hak olarak kabul edildiği
günümüzde, genelde manevî bilimlerin, özelde manevî sosyal hizmetlerin ve
özelin özelinde manevî bakım hizmetlerinin direkt olarak ilgi alanına
girmektedir. Uzun ve zahmetli gayretlerin sonucunda bu çizgide vücuda gelmiş
“Sosyal Hizmetlerde Manevî Bakım” içerikli kitabı, insanın manevî bir varlık
olduğu gerçeğinden yola çıkılarak, bakıma muhtaç kişilerin manevî
korumalarını temel esas alan bir çalışmadır.
Kitap, maneviyat ve insan
ekseninde geliştirilen manevî insan modelinde yer alan temel kavramları ve
konuları işlemekte, vahiy perspektifinde ve ilmî yaklaşımlarla tarif ve
izahlarını yapmaktadır. Kitapta ayrıca manevî insan modeline bağlı kalarak,
manevî bakım modelinin temel dayanakları ve özelliklerinin yanında
uygulamaya dönük manevî teselli ve tavsiyeler yer almaktadır. İnsanın
yeryüzünde var oluşu ve misyonu ekseninde tasarlanan manevî bakım modeli,
tevhit, yani Allah’ın birliğini gerçeğini esas alır. Bu geniş etkisiyle
manevî bakım modeli, dikkatli okurlarına, tevhit inancı ve anlayışının
zihnî, fikrî ve sosyal realitenin dışında manevî dünya görüşünün uzandığı
metafizik sınırları ve ötesini gösterir.
Manevî bakım modeli, sadece
bizim kültür coğrafyasında yaşayan Müslümanların değil, yaratılış maksadına
ve esprisine uygun bir hayat sürdürmek isteyen bütün bakıma muhtaç kişilerin
manevî (fıtrî, ahlâkî) ideallerine olan duyarlılıklarına saygı gösteren
evrensel bir modeldir. Bundan dolayı Prof. Dr. Ali Seyyar tarafından
geliştirilen manevî bakım modeli, diğer modellerden farklı olarak, bakım
geleneğinin ve bütüncül bakım anlayışının en can verici ruhunu taşıma
özelliğine sahiptir.
Bununla birlikte manevî
bakım modelinin dünya görüşünü ve ruhunu tam anlamadan, temel dinî
esaslarını ve dayanaklarını tam kavramadan bakıma muhtaç kişilere yapılacak
her türlü manevî telkin, faydadan ziyade zarar getirebilir. Bakım
hizmetlerinin parçalı yapısına daha iyi nüfuz edebilmek ve bütüncül bakım
anlayışını daha iyi kavrayabilmek için, manevî bakım dünyasına doğru uzun ve
derin bir yolculuğa niyet etmeden önce belki de sosyal bakım biliminin
yanında temel dinî bilgiler içeren ilm-i hal kitapları okumak gerekir.
Sağlık, bağımlılık ve bakıma muhtaçlık gibi kompleks sorunlarla baş başa
gelmiş bir insanın bakımı söz konusu olduğunda elbette birden fazla
disiplinin bilgilerine müracaat gerekli olur.
Multi-disipliner bir özellik
taşıyan bu çalışma, bakıma muhtaç kişilerin ellerinden tutup, onları,
yılların ihmaliyle sosyal hizmetlerde unutulmuş manevî hayatın engin
vadilerinde bir yolculuk yapmaya davet eder. Bakıma muhtaç kişiler, bu
yamaçlarda, şimdiye kadar musibet gibi algılanan bakıma muhtaçlığın manevî
güzelliklerini ve faydalarını görüp, durumlarıyla ve kendi ruhlarıyla
barışık olmayı ve sabretmeyi öğrenecek, çekilen sıkıntıların ahiretteki
mükâfatını düşünüp, şükretmenin manevî hazzını tadacaktır.
Kitapta manevî bakım
hizmetlerinde aktif rol alacak elemanlara önemli bazı meslekî bilgiler de
verilmektedir. Ancak, bu çalışma sadece profesyonel elemanlar için
hazırlanmış olduğu düşünülmemelidir. Bizzat bakıma muhtaç olanlarla bakıcı
aile fertleri ve yakınları da kitabın gönül rahatlatıcı mesajlarından
yararlanabilirler. Manevî boyutlu bakım dünyasına yolculuk yapmak isteyen
herkesin bu kitabı okumasını tavsiye ederiz.
Şefkatli Eller Yayınları / Eylül 2007
GİRİŞ
Sağlık ve tıbbî sosyal
hizmetler alanında yaşanılan en büyük problemlerden biri, özellikle ağır
derecede kronik hastalık, özürlülük ve(ya) ileri yaşlılıktan dolayı sürekli
olarak bakıma muhtaç hâle gelmiş insanların durumunun bütünüyle olumsuz
değerlendirilmesidir. Bir felaket, bir musibet gibi gösterilen bu durum,
sadece sağlığına çok düşkün insanları değil başkalarına zahmet verdiğini
düşünen duyarlı insanları da son derecede mutsuz edebilir. Şunu kabul etmek
gerekir ki, zahirî boyutuyla bakıma muhtaçlık, gerek bakıma muhtaç
kişilerin, gerekse bakıcı aile ferlerinin psiko-sosyal yapılarını olumsuz
yönde etkileyecek kadar ciddî bir sorundur.
Bakıma muhtaçlık sorunuyla
dolaylı veya dolaysız olarak karşı karşıya gelmiş olan insanlara sosyal
hizmetler çerçevesinde profesyonel destek hizmetleri sağlanamaması durumunda
mutsuzluk krizine giren ve hayata karamsar bakan insanların sayısı da hızla
artacaktır. Batı dünyasında tıbbî bakımın öngördüğü tedavi ağırlıklı
müdahalelerle bakıma muhtaçlık sorunu bütünüyle ortadan kaldırılamadığı
için, sosyal bakım modelleri geliştirilmiştir. Böylece bakıma muhtaç
kişilerin temel sosyal ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik destek
hizmetleri sunulmuş ve kişilerin sosyal hayata katılımları sağlanabilmiştir.
Ancak bakıma muhtaçlık
olgusuna yönelik anlamlı ve kalpleri tatmin edici bir izah getirilemediği
için, maddî güvenceler içermesine rağmen sosyal bakım modelleri de netice
itibariyle bakıma muhtaç kişilerin ve bakıcı aile fertlerinin mutlu ve kendi
iç dünyalarıyla barışık olmalarını tam anlamıyla temin edememiştir. Bakıma
muhtaçların ve bakıcı aile fertlerinin manevî dünyalarına da hitap eden daha
kapsamlı bir bakım anlayışının gerekliliğine bundan dolayı ihtiyaç
duyulmuştur. Buna binaen bütüncül bakım anlayışının mükemmilâtından
(tamamlayıcı unsurlarından) sayılan manevî bakım modelleri geliştirilmiştir.
Manevî bakım, bu yönüyle tıbbî ve sosyal bakım hizmetlerini dışlamaktan
ziyade bu hizmetleri tamamlayan bir modeldir.
Manevî bakım modelinin
muhatapları başta bakıma muhtaç kronik hasta, özürlü ve(ya) yaşlılar olmak
üzere değişik psiko-sosyal sorunları olup da manevî telkin ve desteğe
ihtiyaç duyan bütün insanlardır. Hastalık, yaşlılık, sakatlık ve diğer
özürlülük türlerine bağlı olarak ortaya çıkan bakıma muhtaçlık durumu gibi
ağır şartlar altında yaşayanlar, manevî bakım ve destek hizmetlerine en çok
ihtiyaç duyduklarından dolayı Batı dünyasında tıbbî sosyal hizmetler odaklı
manevi bakım modelleri, özellikle bu sosyal grubun özel durumlarına göre
şekillendirilmiştir. Manevî bakımın, geniş anlamda (manevî) sosyal
hizmetler, dar anlamda tıbbî ve sosyal bakım hizmetleri alanında bakıma
muhtaç yaşlı, özürlü ve(ya) kronik hastalara yönelik maneviyat (din) odaklı
destek, teskin, teselli ve rehabilitasyon hizmetlerinde oluştuğunu
söyleyebiliriz.
Ülkemizde ise değil manevî
bakım, sosyal bakım kavramı dahî henüz çok yenidir. Sosyal bakım anlayışı ve
bakıma muhtaçlık olgusu, 2005 tarih ve 5378 sayılı Özürlüler Kanunu’nda ilk
kez tanımlanan “Bakıma Muhtaç Özürlü” kavramı ekseninde bir anlam
kazanmıştır. Buna göre “günlük hayatın alışılmış, tekrar eden gereklerini
önemli ölçüde yerine getirememesi nedeniyle hayatını başkasının yardımı ve
bakımı olmadan devam ettiremeyecek derecede düşkün olan kişiler”, bakıma
muhtaç özürlüler olarak kabul edilmiştir.
Özürlüler Kanununda, gerek
bakım merkezlerinde, gerekse ev ortamında yaşayan bakıma muhtaç özürlülere
dönük tıbbî ve sosyal bakım uygulamalarına ilk kez yer verilirken,
özürlülerin manevî ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik bakım, danışmanlık
ve rehberlik hizmetleri göz ardı edilmiştir. Hâlbuki bütüncül ve etkin bir
bakım konseptinin oluşturulabilmesi için, tamamlayıcı bir unsur olarak
manevî bakım (spritual care) hizmetlerine de her halükarda ihtiyaç vardır.
Kitapta teori ve uygulama
boyutlarıyla tanıtılan manevî bakım modeli, böyle bir ihtiyaca binaen
hazırlanmıştır. İnsanın, bir manevî varlık olduğu gerçeğinden yola
çıkılarak, her insanda var olan manevî (ruhî) kaynakların Yaratan’ın
rızasını kazanma ve bu yolla mutluluğu elde etme maksadıyla harekete
geçirilmesi gerektiğini temel esas alan manevî bakım modelimiz, rıza-i ilahî
maksadını gütmeyen diğer spritüel (ruhçu) ve mistik yaklaşımlardan farklı
olarak din dışı maneviyat arayış ve akımlarına girmeden doğrudan İslâm ve
millî kültürümüzün değerleri ekseninde oluşturulmuştur.
Genelde manevî sosyal
hizmetler, özelde sosyal bakım hizmetleri alanına yönelik olarak
geliştirilen bakım modelimizde yer alan uygulama tekniklerinin sözel
araçları (manevî telkin yöntemleri), bize ait terminoloji ile izah
edilmiştir. Manevî bakım modelimiz, mahiyeti itibariyle din ve diyanet
odaklı bile olsa insan fıtratı ekseninde geliştirildiği için, hangi dinden
veya ırktan olursa olsun tüm insanlığa hitap eden evrensel bir özellik de
taşımaktadır.
Ağırlıklı olarak bakıma
muhtaç kişiler için bir model şeklinde sunduğumuz manevî bakım konseptinin
her yönüyle mükemmel olduğu elbette iddia edilemez. Ancak, Batı’da tıbbî
sosyal hizmetler alanında yaygın bir biçimde uygulanmakta olan manevî bakım
hizmetlerinin çok ileri bir boyutta olduğu düşünülürse dünyadaki çalışmalara
paralel olarak bize ait bir manevî bakım modelinin de çizilmesi
kaçınılmazdır. Küresel çapta bilimsel rekabet ortamında bulunmak ve bilim
dünyasına orijinal ve daha etkili manevî bakım modellerli sunmak, sahip
olduğumuz manevî değerler açısından mümkündür. Çalışma, memleketimizde bu
yönüyle bir ilk olması hasebiyle değişik bilim dallarına ait uzmanların
değerli katkılarıyla geliştirilmeye müsait bir yapıya sahiptir. Eserden bu
ham hâliyle de yeterince istifade edilmesini ve bakıma muhtaçların psiko-sosyal
sorunlarının giderilmesinde yardımcı olmasını ümit ederim. .
Prof. Dr. Ali Seyyar / Eylül 2007
Kitapla İlgili Yazılar
•
Beşer, Faruk; “Manevî Bakım ve Temel İhtiyaçlar” Star Gazetesi; 16.11.2007.
•
Suavi Kemal; Sosyal Hizmetlerin Manevî Boyutu, Milli Gazete // 14.11.2008
08.08.2008; CUMHURİYET GAZETESİ:
Başbakanlık Özürlüler Yüksek Kurulu
Üyesinden Cin Tarifli Kitap Tüyler Ürpertiyor:
‘Kreşlerde Dinî İçerikli Manevî Bakım
Yapılsın ’
-Başbakanlık’a
bağlı Özürlüler Yüksek Kurulu Üyesi
Prof. Dr. Ali Seyyar’ın kaleme aldığı
“Sosyal Hizmetlerde Manevi Bakım ”
adlı kitap tüyler ürpertiyor. Kreş, çocuk yuvası, ,cezaevleri,
ıslahevleri, sığınma evleri, kadın ve çocuk mahkemeleri gibi
yerlerde dinî içerikli “manevî bakım ”yapılmasını isteyen
Seyyar,“cin”leri de “mümin cinler ”ve “kâfir cinler ”olarak ikiye
ayırıyor. Prof. Dr. Seyyar,
özürlülere, “Bu durumunuz ilahi bir hediyedir. Bu şekilde ölürseniz
şehit sayılırsınız, Cennete gidersiniz” diyerek sabırlı olmaları
çağrısında bulunuyor. Seyyar, Şefkatli Eller Yayınlarından çıkan
kitabında ruhsal sorunlar yaşayanlarla ilahiyat kökenli “manevi
terapistlerin” de ilgilenmesi gerektiğini belirtiyor. Seyyar’ın
“manevî bakım modelinden” bazı bölümler şöyle
●
Cinler, saf ateşten, yani dumansız ateş alevinden yaratılmış ruhani
varlıklardır. Cinler de melekler gibi, görünmeyen gizli varlıklar
olup çeşitli suret ve şekle girmeye ve zor işler başarmaya muktedir
yaratıklardır. Cinler arasında da insanlar gibi evlenme vardır.
Onlar da Allah ’a iman ve ibadetle mükelleftirler.
● Her
şeyin kader planında cereyan ettiğini esas alan model, bakıma muhtaç
kişilere içinde bulunduklar duruma havf ile reca duygularıyla
bakmalarını, yani Allah’ın sevgisinden ve emniyetinden mahrum olma
korkusu ile ona tevekkül ve teslimiyet içinde ümit beslemenin en
akıllı yol olduğunu tavsiye eder.
● Manevi
model, esas itibarıyla ahireti ölçü alan fakat bunun kendisini diğer
tıbbi ve sosyal bakım türlerini ihmal etmeye sevk etmeyen bir bakış
ortaya koyar. Model, Allah ’a inanan bakıma muhtaçlar her açıdan
ahirete hazırlarken, dünya nimetlerinden de nasiplerini
unutmamalarını ister.
● Bakıma
muhtaçlık ilahi bir hediyedir. Eğer bunlar mana boyutuyla güzel
şeyler olmasaydı, Yaratan en sevdiği kullarına hastalıklar vermezdi.
Bakıma muhtaç halinde ölmek, şehit sevabı kazandırır. Sabreden
bakıma muhtaç müminler, cennete gider.
Seyyar, manevi bakımın uygulanabileceği
alanları da şöyle sıralıyor “Çocuk yuvaları, kreş, çocuk kulüpleri,
gençlik merkezleri, sokak çocukları merkezleri, dershaneler, öğrenci
yurtları, aile danışma merkezleri, aile ve çocuk mahkemeleri,
sığınma evleri, ıslahevleri, hastaneler, psikiyatri klinikleri,
sağlık ocakları, huzurevleri, işçi konseyleri, etik kurullar.”
(Fırat Kozak; Cumhuriyet Gazetesi;
08.08.2008; Ankara).
Ali Seyyar’dan
(Adapazarı Gazetesi Aracılığı İle)
Cumhuriyet Gazetesine
Cevap (1-2)
Adapazarı Gazetesi
Tarih: 19.08 2008 Gün: Salı
Prof. Dr. Ali Seyyar
HAYATA BAKIŞ
Cumhuriyet Gazetesine Cevap (1)
Değerli okuyucularım; Türkiye’de bilim dünyasında multi disipliner
çalışma yapmanın zorluğu ortadır. Bir taraftan bazı üniversiteler,
bilim adamlarının akademik özgürlüklerini kısıtlarlar, öbür taraftan
da bazı gazeteler, malum sebeplerden dolayı bazı öğretim üyeleri
hakkında “desenformasyon” maksatlı haberler çıkartırlar.
Zamanlamalarını da çok iyi yaparlar. Mardin Artuklu Üniversitesine
rektör aday adayı olduğum bir dönemde herhalde YÖK üyelerini
etkilemek maksadıyla 08.08.2008 tarihli Cumhuriyet Gazetesinde Fırat
Kozak’a ait şöyle bir haber çıkar: “Başbakanlık Özürlüler Yüksek
Kurulu Üyesinden Cin Tarifli Kitap Tüyler Ürpertiyor: ‘Kreşlerde
Dinî İçerikli Manevî Bakım Yapılsın’. Kim bu Özürlüler Yüksek
Kurulu Üyesi? Ee, tabiî ki ben. Peki, neden Sakarya Üniversitesi
öğretim üyesi olduğum söylenmez de Özürlüler Yüksek Kurulu Üyeliğime
atıfta bulunulur? Çünkü yazar, bir taşla iki kuş vurmayı amaçlıyor
da onun için. Muhtemel hedefi, şahsım hakkımda yalan (eksik mi veya
yanıltıcı mı desek acaba?) haber üreterek, hem bizim meslekî
kariyerimizi engellemek, hem de hükümeti yıpratmak. Ne demişim ben:
‘Kreşlerde Dinî İçerikli Manevî Bakım Yapılsın’. Haberi
kaleme alan gazetecimiz, bununla da yetinmiyor, bana ait olmayan
sözleri hayalinde kurgulamaya devam ediyor. Bakınız ne iddia ediyor:
“Seyyar, manevî bakımın
uygulanabileceği alanları da şöyle sıralıyor “Çocuk yuvaları, kreş,
çocuk kulüpleri, gençlik merkezleri, sokak çocukları merkezleri,
dershaneler, öğrenci yurtları, aile danışma merkezleri, aile ve
çocuk mahkemeleri, sığınma evleri, ıslahevleri, hastaneler,
psikiyatri klinikleri, sağlık ocakları, huzurevleri, işçi
konseyleri, etik kurullar.” Peki, bu isteklerimi nerede,
hangi toplantıda, hangi konferansımda dile getirmişim? “Tüyler
ürpertici” olarak vasıflandırılan “Sosyal Hizmetlerde
Manevî Bakım” kitabımın hangi sayfasında buna dair bir cümle var?
Kitabımdan bazı alıntılar yaptığınıza göre, neden bu isteklerimi
teyit eden bir alıntı yapmadınız? Çünkü böyle bir cümle tarafımızca
sarf edilmiş değil de ondan! Yani ben, etik kurullarında veya işçi
konseylerinde manevî bakım yapılsın demişim öyle mi? Yahu, bunu
söyleyebilmek için, manevî bakım hakkında hiçbir bilgiye sahip
olmamak gerekir. Bir kere manevî bakım nedir? Kısaca tanımlayalım:
“Manevî bakım, bakıma muhtaç yaşlı, özürlü veya kronik hastalara
yönelik maneviyat içerikli bakım hizmetidir, yani bakıma muhtaç
kişilerin maneviyatını (kişisel gelişimlerini, morallerini)
güçlendirmeyi, hayata bağlılıklarını artırmayı, iç (manevî)
dünyalarıyla barışık olmalarını, manevî sapma ve korkularını
gidermeyi amaçlayan sosyal nitelikli ve insan odaklı bir bakım
hizmetidir”. Peki, etik kurullarında bakıma muhtaç insanlar mı var?
İşçi konseylerinde bakıma muhtaç insanlar mı var? Yoktur herhalde
değil mi. Ee, ne diye buralarda manevî bakım uygulanacakmış?
Manevî Sosyal Hizmetlerin Önemi
Ah bu haberi yapan benim bilgisiz kardeşim, sen herhalde manevî
bakım ile manevî sosyal hizmetleri karıştırdın. Eğer
“Ali Seyyar, manevî sosyal hizmetlerin uygulanabileceği alanları
şöyle sıralıyor” deseydin
kabulümdü. Çünkü bütün bu alanlarda manevî yönden de sosyal
hizmetlere ihtiyaç duyan insanlarımız olabilir. Neden mi?
Çünkü manevî sosyal hizmetler, sadece sosyo-ekonomik yönden değil
mânen (ruhen) de insanın saadetini temin etmek ister de onun için.
Bir yerde şunları ifade etmişim: “Manevî sosyal hizmetlerin
gâyesi, kalpleri manevî, akılları ise pozitif bilimlerle
aydınlanmış, fıtrî vasıflara ve ahlâkî değerlere göre hayatını
tanzim edebilen, ruhu ile barışık mutlu fertler yetiştirmektir.
Manevî sosyal hizmetler, kişilerin sosyal bilinçlenmeleri ve topluma
uyumları için, üstün karakter geliştirmeye yönelik sosyal eğitimi
esas almaktadır. Maneviyat odaklı sosyal hizmetler, yalnızca dinî
konuları içermekle kalmaz, aynı zamanda psiko-sosyal eğitim ve
destek kapsamında güzel ahlâk, kültür, mantık, sağlık ve etkili
iletişim gibi kişisel gelişim alanına girebilecek birçok pedagojik
destek unsurunu da içerir”. Bu yaklaşımlara bir itirazınız var mı?
Genelde manevî bilimleri önemsemeyen çağdaş aydınlar, bütünüyle
pozitivist bilimlerin etkisi altında kalmış olan akademisyenler ve
bazı ateistler, itirazlarını dile getiriyorlar ama manevî sosyal
hizmetler alma hakkının haddizatında anayasal bir hak olduğunu
söyleyince çoğu, susmak mecburiyetinde kalıyor. Çünkü demokratik
yönden gelişmiş bütün ülkelerde değişik sosyal veya dinî kurumlar
aracılığı ile genelde manevî sosyal hizmetler, özelde manevî bakım
hizmetleri isteğe bağlı olarak sistemli bir şekilde uygulanmaktadır.
Gelelim bizim gazetecimize. Bizim Cumhuriyet Gazetesi muhabirinin
fizikî yönüyle bakıma muhtaç olduğunu düşünmüyorum dolayısıyla
manevî bakıma şu anda ihtiyacı yoktur. Ancak “Cin Tarifli” olmamakla
beraber yine de “Tüyler Ürpertici” acı bir gerçeği söylemem
gerekiyor. Gazetecimizin aklî, fikrî, zihnî, hissî, kalbî ve ahlâkî
boyutlarıyla manevî sosyal hizmetlere acilen ihtiyacı vardır. Niçin
mi? Sosyal hayatta ve meslek alanında muteber bir insan (gazeteci)
olabilmek için, başta (gazetecilik mesleğinin) sosyal ahlâk
ilkelerini aklen, fikren, kalben kabullenmek gerekir. Yanılıyor
olabilirim ama sizce gazetecimiz, benim hakkımda doğru haber üretmiş
midir? Hemen evet veya hayır demeyin. Henüz izahlı cevaplarım
bitmedi. Daha “Cin Tarifi”ne gelmedik ki. Gelecek yazıda buluşmak
dileği ile…
Adapazarı Gazetesi
Tarih: 21.08 2008 Gün: Perşembe
Prof. Dr. Ali Seyyar
HAYATA BAKIŞ
Cumhuriyet Gazetesine Cevap (2)
Cumhuriyet Gazetesi, “Sosyal
Hizmetlerde Manevî Bakım” kitabımı “Cin
Tarifli Kitap” olarak vasıflandırmakla yetinmiyor bir de kitabıma
“Tüyler Ürpertiyor” diyor. Nedenmiş o? Bir yerde cinlerden
bahsettiğim diye hemen tüyler mi ürperirmiş? Üstelik 270 sayfalık
kitabımda gaybî varlıklardan sayılan cin ve şeytanlara topu topuna
yarım sayfa ayırmışım. Manevî bakım modelini tanıtırken, vahyîlik,
dünyevîlik ile uhrevîlik, fıtrî evrensellik, kaderîlik, ahlâkîlik
gibi temel esasların yanında gaybîlik (gaybe bağlılık) unsuruna da
vurgu yapmışım ve bu bağlamda gaybî varlıkların (Allah, Melekler,
cin ve şeytanlar) özelliklerini tanıttıktan sonra bakıma muhtaç
kişiler üzerindeki etkilerini anlatmışım.
Cin ve Şeytanların Özelliği
Kitapta, cin ve şeytanlarla ilgili kısımda her ilmihal kitabında
bulunabilecek şu temel bilgilere kısaca yer verilmiştir: “Cinler,
saf ateşten, yani, dumansız ateş alevinden yaratılmış ruhanî
(manevî) varlıklardır. Cinler de melekler gibi, görünmeyen gizli
varlıklar olup çeşitli suret ve şekle girmeye ve zor işler başarmaya
muktedir, fakat cins ve mahiyet bakımından meleklerden ayrı
yaratıklardır. Cinler arasında da insanlar gibi evlenme vardır.
Onlar da Allah'a iman ve ibadetle mükelleftirler. Bazıları isyankâr
olup kâfir, bazıları da itaatli mümindirler. Cinler, Allah'ın izni
ve hükmü olmadan hiç kimseye ne iyilik, ne de kötülük yapabilirler.
Cinler gaybı bilmez, Allah'ın Peygamberlerine bildirdiği ilahî vahye
muttali olamazlar. Cinler insandan evvel yeryüzünün idare ve
tedbirini görmekle vazifelendirilmişlerdir, ancak yeryüzünde çok
kötülük yaptıkları, fesat çıkardıkları için, sonunda bu vazifeden
uzaklaştırılmışlardır. Yerlerine, insanoğlu tayin edilmiş,
yeryüzünün sahipliği makamına getirilmiştir. Son Peygamber,
insanlara olduğu gibi cinlere de elçi olarak gönderilmiş, tebliğ
vazifesini cinler arasında da yerine getirmiştir. Kuran’da Cin
suresinde bu husus, açık bir şekilde beyan buyrulmuştur. Şeytan(lar)
ise, meleklerin ve bazı inançlı cinlerin aksine, kişileri olumsuz
yönde etkileyen küfrün ve isyanın temsilcileridir. Nefis aracılığı
ile kişilere kötülüğü telkin ettikleri mevzusu, nefis ile ilgili
kısımlarda detaylı bir şekilde anlatılmıştır.” Görüldüğü gibi
kitapta cinlerin şeytanlara göre insanlar üzerindeki etki alanının
nispeten sınırlı olduğu ve özellikle şeytanî telkinlerin
tehlikelerinden sakınmak gerektiği bilgilerle sınırlı tutulmuştur.
Halbuki aynı kısımda her an insanların yaptıklarını kaydeden ve
onları değişik (manevî) tehlikelerden koruyan meleklerden (Kaaf;
50/17-18 ve El-Mümin; 40/7) daha çok bahsedilmiştir.
Meleklerin Özellikleri
Meleklerin görevleri ile ilgili olarak kitapta özetle şu bilgilere
yer verilmiştir: Allah'ın salih kullarına iyi ve hayırlı şeyleri
telkin etmek, bakıma muhtaçlığa yol açan hastalıklar, sakatlıklar ve
yaşlılık gibi sıkıntılı ve üzüntülü zamanlarında onlara tesellide
bulunmak, maneviyatlarını yükseltmek ve gerekirse kendilerine fiilen
yardım yapmaktır. İnsanlığın âdeta hizmetinde olan meleklere iman
etmenin genelde insanlar, özelde bakıma muhtaçlar üzerinde birçok
olumlu psiko-sosyal etki meydana getirir. Özellikle bakıma muhtaç
yaşlı ve kimsesiz bir insan, yalnızlığın getirdiği ilgisizlik ile
kendisini bazen manevî gurbette gibi hissedebilirler. Bu yoksunluk
ve sıkıntı içinde dünya o kişinin başına yıkılacak gibi olur. Bu
durumda teslimiyet, tevekkül ve sabır ölçüleri içinde olan bakıma
muhtaç kişinin imdadına yine Allah’ın bir rahmeti ve lütfu olarak
melekler değişik varyasyonlarla imdada yetişir.
Manevî Bakım Kitabımın İkinci Baskısı Çok Yakında
Evet, çok yakında kitabımızın ikinci baskısı çıkacaktır. Kitabın
ikinci baskısının önsözünde değerli ilahiyatçı hocamız sayın
Prof. Dr. Faruk Beşer,
konuyla ilgili olarak şu tespitlerde bulunmaktadır: “Ülkemizde
Sakarya Üniversitesinin çalışkan ve velûd hocalarından Prof. Dr. Ali
Seyyar bizde ihmal edilmiş bu önemli konuyla ilgilenen nadir bilim
adamlarımızdandır. Sosyal siyasetle ilgili pek çok eserinin yanında,
genel anlamda manevî sosyal hizmetler, dar anlamda sosyal ve manevî
bakım uygulamalarına yeni açılımlar sağlayan çok değerli kitapları
çıktı. Multi disipliner bir yaklaşımla millî kültürümüze ve
geleneksel aile yapımıza uygun bir yaklaşımla kaleme aldığı
kitapların içinde “Sosyal Hizmetlerde Manevî Bakım” kitabının ayrı
bir anlamı vardır. Bütün bu orijinal çalışmaların, Türkiye’de
alanında bir ilk olduğunun altı çizilmelidir. Tek başına bu
çalışmalar bile Manevî Bakım’ın bizde de bir bilim dalı haline
getirilmesi için, yeterli kaynak sayılabilirler. Hemşirelik Yüksek
Okullarında, Tıp ya da İlahiyat Fakültelerinde böyle bir dersin
bulunması veya bu isim altında müstakil bir bölümün açılması, insanı
ruh/beden bütünlüğü olarak ele alma adına modern bir uygulama
olabilir. Bütüncül bakım hizmetlerinin ayrılmaz bir parçası olan
Manevî Bakım anlayışının, gerek sağlık sektöründe, gerekse sosyal
bakım hizmetlerinde bundan böyle kurumsal bir nitelik kazanmasını
ümit ederim. “Sosyal Hizmetlerde Manevî Bakım” isimli çalışmanın,
hasta, özürlü ve yaşlıların sorunlarıyla ilgilenen özellikle
hekimlere, hemşirelere, sosyal hizmet uzmanlarına ve bakıcı
personele son derece faydalı olacağını düşünüyorum”. |
İÇİNDEKİLER
I. BÖLÜM
MANEVİYATIN KAVRAMSAL VE BİLİMSEL
DÜNYASI
1.
Maneviyatın
Kavramsal Çerçevesi
1.1. Maneviyat
1.2. Mana
1.3. Manevî (Gaybî)
Âlemler
1.4. Manevî Bağ (Manevî Rabıta)
1.5. Manevî
Dayanışma (Manevî Destek)
1.6. Manevî
Değerler
1.7. Manevî
Eğitim
1.8. Manevî
Faydalar
1.9. Manevî
Gayret
1.10. Manevî
Gelişim (Manevî Tekâmül)
1.11. Manevî
Hastalıklar (Musibetler)
1.12. Manevî Huzur (Mutluluk)
1.13. Manevî
İhtiyaçlar
1.14. Manevî Kaynaklar (Manevî Hasletler)
1.15. Manevî Koruma
1.16. Manevî Körlük (Manevî Boşluk)
1.17. Manevî Makamlar
1.18. Manevî
Muhasebe
1.19. Manevî Rehabilitasyon (Manevî Yeniden Dirilme)
1.20. Manevî Riskler
1.21. Manevî
Sıkıntı (Manevî Stres)
1.22. Manevî Sapmalar
1.23. Manevî
Uygulamalar İçin (Yardımcı) Ürünler ve Teknoloji
1.24. Manevî (Gaybî)
Varlıklar
1.25. Manevî
Zararlar
2. Maneviyatın Bilimsel Çerçevesi
2.1. Maneviyat
ve İlahiyat (Teoloji) Arasındaki Bağ
2.1.1.
İlahiyat ve Felsefe Arasındaki Bağ
2.1.2.
İlahiyat ve Ahlâk Arasındaki Bağ
2.1.3.
İlahiyat ve Din
Arasındaki Bağ
2.1.3.1.
İslâm’da Dinin Tanımı
2.2. Manevî
(Dinî) Bilimler
2.2.1. Manevî
(Dinî) Bilimler ile İlâhiyat Arasındaki Bağ
2.2.1.1.
İlahiyat Kökenli Manevî (Dinî) Bilimler
2.2.1.2.
Sosyal İçerikli Manevî (Dinî) Bilimler
2.3. Maneviyatın Kişinin Sağlığı
ve Saadeti Üzerindeki Etkileri
2.3.1.
Maneviyat ve Somatik Hastalıklar
2.3.2.
Maneviyat ve Psikolojik Rahatsızlıklar-Hastalıklar
2.3.3.
Maneviyat ve Hayatı Pozitif Etkileyen Unsurlar
II. BÖLÜM
MANEVİYAT
EKSENİNDE İNSAN MODELLERİ
1. İnsan
Modellerine Genel Bir Bakış
1.1. Bio-medikal
Modele Göre İnsan
1.2. İktisat
Modeline Göre İnsan
1.3. Sosyal
Modele Göre İnsan
1.4. Genel
Sistemler Modeline Göre İnsan
1.5.
Dilbilimcilere Göre İnsan
2. Manevî
Varlık Olarak İnsan ve Ruhu
2.1. Dünden
Bugüne Ruh Telakkisi
2.2. Modern
Bilimlerde İnsan ve Ruh
2.2.1. Psikolojide İnsan ve Ruh
2.3. İslâm’da
İnsan ve Ruh
2.3.1. İslâm
Âlimlerinin Ruh Hakkındaki Görüşleri
2.4. Ruh ve Nefis Arasındaki İlişki
2.4.1. Nefis Terbiyesi ve Manevî Makamlar
2.4.2. Nefisle Mücadelede ve Manevî Tekâmülde Bireysel Yöntemler
2.4.3.
Nefis ve Benlik (Ene) Arasındaki İlişki
3. Manevî
İnsan Modelinde Ruh ve Manevî Kaynakları
3.1. Kalp
(Gönül)
3.2. (Ön)
Sezgi
3.3. Keşf
3.4. Fetanet,
Basiret ve Feraset
3.5. İlham
3.6. Rüya
3.7. Vicdan
3.7.1. Vicdan
ile Nefis Arasındaki İlişki
3.8. İrade
3.8.1. Maneviyat Ekseninde İradenin Kullanımı
3.9. Şuur (Bilinç)
3.9.1. Şuur ve Diğer Manevî Kaynaklar Arasındaki İlişki
3.9.2. Bilimsel (Aklî) Şuur
3.9.3. Zihnî Şuur
3.9.4. Kognitif (Bilişsel) Şuur
3.9.5. Hissî (Duygusal) Şuur
3.9.6. Manevî Şuur
3.9.7. Küresel Şuur
3.10. Akıl
3.10.1. Akıl ile Nefis Arasındaki İlişki
3.10.2. Akıl ile Kalp Arasındaki İlişki
3.10.3. Akıl ile Zekâ Türleri Arasındaki İlişki
3.10.4. Akıl İle “Şuuraltı Akıl” Arasındaki İlişki
3.10.5. “Şuuraltı Akıl” İle “İçgüdü” Arasındaki İlişki
3.11. Aklî
Süreçlerin Manevî Tekâmüldeki Rolü
3.11.1. Hayal
(Tahayyül) ve Tasavvur
3.11.2. İdrak
(Taâkkul; Algılama)
3.11.3. Zihnen
Kabullenme ve Benimseme
3.11.4. İtikat
(İman)
3.11.4.1.
İslâm’da İman Akıl İlişkisi
4. Manevî
Kaynaklar ve İnsan Şahsiyeti Arasındaki Bağ
4.1. Manevî
Gelişimin Sağlanmasının veya Sağlanamamasının Sosyal Sonuçları
III. BÖLÜM
SOSYAL
HİZMETLERDE MANEVİYAT
(MANEVÎ
SOSYAL HİZMETLER)
1. Manevî
Sosyal Hizmetlerin Mahiyeti ve Temel Esasları
1.1. Manevî
Sosyal Hizmetlerin Kanunî Dayanağı
1.2. Manevî
Sosyal Hizmetlerin Gayesi
1.3. Manevî Sosyal Hizmetlerde
Eğitim Modeli
1.4.
Manevî Sosyal Hizmetlerde Manevî
İnsan Modeli
1.4.1. Fıtrî
(İnsanî) Boyutuyla Evrensel Üst Kimlik
1.4.2. Millî
(Dinî) Boyutuyla Alt Kimlik
1.5. Koruyucu
Manevî Sosyal Hizmetler
1.6. Manevî
Sosyal Hizmet Uygulayıcılarına Düşen Görevler
2. Bir
Bilim Dalı Olarak Manevî Sosyal Hizmetler
2.1. Manevî
Sosyal Hizmetlerin İnsan ve Toplum Bilimlerindeki Yeri
2.2. Manevî
Sosyal Hizmetler ile Pozitivist Sosyal Hizmetler Mukayesesi
2.3. Manevî
Sosyal Hizmetler ile Mistisizm (Spiritisizm) Mukayesesi
2.4. Manevî
Sosyal Hizmetler ile Tıbbî Sosyal Hizmetler Mukayesesi
2.4.1. Tıbbî
Sosyal Hizmetlerde Palyatif ve Manevî Bakım
IV. BÖLÜM
BAKIM
HİZMETLERİNDE MANEVİYAT
(MANEVÎ
BAKIM HİZMETLERİ)
1. Manevî Bakım Modelinin
Bağlı Olduğu Temel Esaslar
1.1.
Vahye Bağlılık (Vahyîlik)
1.1.1. Vahiy
ve Türleri
1.1.2. Modelde
Vahyîlik Boyutu
1.2. Gaybe Bağlılık (Gaybîlik)
1.2.1. Gaybî
Varlıkların Bakıma Muhtaçlar İçin Önemi
1.2.1.1.
Allah’ın Varlığı
1.2.1.2.
Meleklerin Varlığı
1.2.1.3.
Cin ve Şeytanların Varlığı
1.3. Fıtrata ve Evrensel İnsan
Değerlerine Bağlılık (Fıtrî Evrensellik)
1.3.1. Fıtrat
Kavramı ve Özellikleri
1.3.2. Fıtrat
Mizaç İlişkisi
1.3.3 Modelin
Fıtrî Boyutu
1.4. Kadere
Bağlılık (Kaderîlik)
1.4.1. Kader
Kavramı ve Mahiyeti
1.4.2. Modelde
Aktif Kaderîlik Anlayışı
1.5. Dünya ve Ahirete Bağlılık
(Dünyevîlik ve Uhrevîlik)
1.6. Sosyal Sorumluluk Duygusuna
Bağlılık (Ahlâkîlik)
2. Bir
Bilim ve Meslek Dalı Olarak Manevî Bakım
2.1. Manevî
Bakım Modelinde Bakıma Muhtaçlık (BM) Algısı
2.1.1. BM
Bizzat Hayırdır Veya Hayırlara Vesiledir
2.1.2. BM
Manevî Güzellikler İçeren Bir Durumdur
2.1.3. BM
İbadet Hükmündedir
2.1.4. BM
Sosyal Sorumluluk Duygusunu Oluşturan Bir Durumdur
2.1.5. BM
Nimetlerin Farkındalığını Gösteren Bir Durumdur
2.1.6. BM
İlâhî Bir Hediyedir
2.1.7. BM
Uhrevî Yönüyle Geçici Bir Durumdur
2.1.8. BM
Yaratan’ın Kudretini Gösteren Bir Durumdur
2.1.9. BM
Sevap Kazandıran Bir Fırsattır
2.1.10. BM
Kaderin Bir Cilvesidir
2.1.11. BM
Rahmetin Yoğun Olduğu Bir Dönemdir
2.2.
Manevî Bakım Modelinin Gayesi ve
Muhatapları
V. BÖLÜM
BAKIM
UYGULAMALARINDA MANEVİYAT
(MANEVÎ
BAKIM UYGULAMALARI)
1.
Bakıma
Muhtaçlığın Manevî Faydaları Ekseninde Telkin ve Teselliler
1.1. BM Emanet ve Kulluk Şuurunu
Geliştirir
1.2. BM İmanın İhyası İçin Bir
Fırsattır
1.3. BM Aktif Sabrı Öğretir
1.4. BM Günahlara Kefarettir
1.5. BM Feyiz Hislerini Doğurur
1.5.1. Örnek
Bir Portre: Hz. İmran bin Hüseyin
1.6. BM Kişiyi
İbadete ve Duaya Yöneltir
1.6.1. Örnek
Bir Portre: Hz. Abbas bin Abdulmuttalib
1.7. BM Kişiyi Ruhen
Olgunlaştırır ve Duyarlı Hâle Getirir
1.8. BM Ahireti ve Ölümü
Hatırlatır
1.9. BM Hâlinde Ölmek Şehit
Sevabı Kazandırır
1.10. Sabreden
Bakıma Muhtaç Müminler Cennete Gider
2. Bakıma Muhtaç
Kişilerin Saadeti İçin Manevî Tavsiyeler
2.1. Tevekkül
2.2.
Teslimiyet
2.2.1. İbadetlerle Teslimiyet
2.2.2. Dualarla Teslimiyet
2.2.3. Başkalarının Durumunu Düşünerek Teslimiyet
2.3. Sabır
2.3.1. Sabrın Çeşitleri
2.3.2. Bakıma Muhtaçlık Hâlinde Aktif Sabır
2.3.3. Sabrın Manevî Faydaları
2.4. Şükür
2.4.1. Bela Çeşitleri ve Şükür Halleri
3. Manevî
Bakım Uygulamalarında Bakıcı Personele Düşen Görevler
3.1. Manevî
Bakım Plânının Oluşturulması
3.2. Bakıma Muhtaç Kişilere
Yönelik Yaklaşımın Belirlenmesi
3.3. Terminal
Dönemde Bakıcı Personele Düşen Görevler
3.3.1.
Terminal Dönemde Ölüme Refakat Hizmetlerinin Özellikleri
3.3.2.
Ölüme Refakat Hizmetlerinde Son Görevler
Sonuç
………………………………………………………
Yararlanılan
Kaynaklar …………………………………..
* * *
“Sosyal Hizmetlerde Manevî Bakım” Kitabı Çerçevesinde
Tanıtıma Yönelik
MANEVÎ BAKIM MODELİ
Manevî Bakım
Modeli’ni Oluşturan ve Geliştiren:
Prof. Dr. Ali Seyyar
Mesleği-Meşguliyetleri:
Sakarya Üniversitesi, Öğretim Üyesi; Sosyal Siyaset
Uzmanı; Sosyal Bilimci; Bakım Teorisyeni; Özürlüler İdaresi Başkanlığı Kurum
Danışmanı; Özürlüler Yüksek Kurulu Üyesi.
Modelin Adı:
a) İsme bağlı
adı: SEYYAR BAKIM MODELİ
a1) Bilimsel
adı: MANEVİYAT ODAKLI SOSYAL BAKIM MODELİ
a2) Kısaca:
MANEVÎ BAKIM MODELİ
Modelin
Teorik-Bilimsel Arka Plânı:
a)
Manevî Bilimler (Maneviyat-İlahiyat-Din)
b)
Sosyal Bilimler (Sosyoloji; Gerontoloji; Sosyal
Psikoloji; Sosyal Siyaset; Sosyal Hizmetler)
c)
Multi Disipliner Yaklaşım (Manevî Sosyal
Politikalar ve Hizmetler)
d)
Manevî İnsan Modeli
e)
İnsanın Manevî (Ruhî) Kaynakları
Modelin Hedef
Kitlesi (Modelden Yararlanacak Sosyal Kesim):
a)
Bakıma Muhtaç Kişiler,
a1) Bakıma Muhtaç Yaşlılar
a2) Bakıma Muhtaç Özürlüler
a3) Bakıma Muhtaç (Süreğen)
Hastalar
b)
Bakıma muhtaçlara bakan aile fertleri ve
yakınları.
Modelin
Özelliği:
Model, bütüncül (holistik) bakım anlayışı
çerçevesinde tıbbî ve sosyal bakım modellerini tamamlayıcı bir fonksiyona
sahiptir.
Modelin
İçeriği:
Model, tıbbî sosyal hizmetler alanında bakıma
muhtaç kişilere dönük manevî destekli sosyal bakım uygulamalarının temel
esaslarını, gerek teorik, gerekse pratik boyutlarıyla belirlemektedir.
Bu Alanda
Oluşturulmuş Yabancı Bakım Modelleri:
Dünyada kişisel veya bilimsel yönüyle anılan
(maneviyat içerikli) bazı önemli (sosyal) bakım modelleri şunlardır:
a)
Juchli Bakım Modeli (ATL-Modeli)
b)
Krohwinkel Bakım Modeli (AEDL-Modeli)
c)
Gordon Bakım Modeli (Davranış Kalıpları Modeli)
d)
Belirli dine veya inanca bağlı değişik mistik ve
spritüel (manevî-ruhçu) bakım modelleri.
Modelin
Diğerlerinden Farkı:
1.)
Model, bakım kalitesini artırıcı çok boyutlu
ahlâkî ve fıtrî standartlar içermektedir (Fıtrata Uygun Bakım Ahlâkı
kavramının oluşturulması).
2.)
Model, (tıbbî) sosyal hizmetler alanında
uygulanmaya müsait temel esaslar içermektedir (Sosyal Bakım kavramının
oluşturulması)
3.)
Model; bakıma muhtaçlık türlerine ve derecelerine
uygun Türk sosyal güvenlik sistemi içinde oluşturulmasına yönelik temel
unsurlar içermektedir (Sosyal Bakım Güvence Sistemi kavramının
oluşturulması)
4.)
Model, Türk toplumunun ortak değerlerine ve İslâm
dinine uygun manevî destek hizmetleri içermektedir (Manevî Bakım kavramının
oluşturulması).
Modelin Uygulama
Alanları:
a)
Kurumsal Alanlar
1.)
Bakım Merkezleri
2.)
Huzurevleri
3.)
Hastaneler
b)
Kişisel Alanlar
1.)
Ev-Mesken
Modelin
Uygulayıcıları
1.)
Bakıcı personel
2.)
Hemşireler
3.)
Hekimler (Geriatristler, Gerontologlar;
Psikiyatristler)
4.)
Sosyal Hizmet Uzmanları
5.)
Psikologlar
6.)
(Sosyal) İlahiyatçılar
Modelin Hukukî
Kaynakları:
Model, aşağıdaki hukuk kaynaklarının ruhuna ve
temel amaçlarına uygun bir anlayışla tasarlanmıştır.
a) Kanunî Kaynaklar
1.)
Özürlüler Kanunu (2005 tarih ve 5378 sayılı)
2.)
Sivil Savunma Kanunu (1958 tarih ve 7126 sayılı)
3.)
Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel
Müdürlüğü; “Bakıma Muhtaç
Özürlülere Yönelik Resmi Kurum ve Kuruluşlar Bakım Merkezleri Yönetmeliği,
(30.07.2006 tarih ve 26244 sayılı).
4.)
Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel
Müdürlüğü; “Bakıma Muhtaç Özürlülere Yönelik Özel Bakım Merkezleri
Yönetmeliği”; (30.07.2006
tarih ve 26244 sayılı).
5.)
Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel
Müdürlüğü; Bakıma Muhtaç Özürlülerin Tesbiti ve Bakım Hizmeti Esaslarının
Belirlenmesine İlişkin Yönetmelik”, (30.07.2006 tarih ve 26244 sayılı).
6.)
Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu
(1983 tarih ve 2828 sayılı)
7.)
T.C.; Milli Eğitim Bakanlığı; 2006 tarihli “Bakıma
Muhtaç Özürlü Bireyler İçin Bakıcı Personel Yetiştirecek Eğiticilerin
Eğitimi Müfredat Programı”
8.)
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası; (1982 tarihli)
b) Dinî Kaynaklar:
1.) Kuran- Kerim
2.) Hadis Külliyatı (Tıbbî
Nebevî).
3.) İslâm Âlimlerinin
Eserleri
Modelin Türkiye
Açısından Önemi ve Hedefi
a)
Model, yukarıda belirtilen hukukî kaynakların
eşliğinde özel sektörün girişimciliği ile sistemli bir şekilde oluşturulmak
istenen bakım hizmetlerinin gerek eğitim, gerekse uygulamadaki standart
kalite ihtiyacını karşılama açısından önemli bir yere sahiptir.
b)
Model; gerek kurumsal, gerekse evde sosyal bakım
hizmetlerine zenginlik kazandıracak ve bakıma muhtaç kişinin hayat
kalitesini artıracak bir niteliğe sahiptir.
c)
Model, (çok gecikmeli de olsa) Dünyadaki
çalışmalara paralel olarak kendi öz manevî kaynaklarımızdan ve
tecrübelerimizden yararlanarak, evrensel bilime bize ait bir millî modelle
katkıda bulunur.
Manevî Bakım
İle İlgili İngilizce ve Almanca Kaynaklar
(Dünyada yabancı bilim adamları tarafından bu alana
verilen bilimsel öneme binaen yapılan yoğun ve imrendirici çalışmaları ve
bizdeki anlaması zor ilgisizliği, tembelliği ve dolayısıyla geri kalmışlığı
görmek ve göstermek adına bu liste hazırlanmıştır)
a)
İngilizce Kaynaklar
Barbara S. Barnum, Spirituality in Nursing: From
Traditional to New Age; New York: Springer, 1996.
Benor, D. J.; Spiritual healing: Scientific
validation of a healing revolution. Southfield, MI: Vision Publications;
2001.
Benson, H.; Timeless healing: The power and biology
of belief (New York: Simon and Schuster; 1997.
Bergin, A. E. and Jensen, J. P.; Religiosity of
psychotherapists: A national survey. Psychotherapy, 27, 1990.
Carroll, S.; Spirituality and purpose in life in
alcoholism recovery. Journal of Studies on Alcohol, 54; 1993.
Crawford, M.E., Handal, P.J., Wiener, R. L.; The
relationship between religion and mental health/distress. Review of
Religious Research, 31; 1989.
Daaleman, T.P. & Frey, B.; Spiritual and religious
beliefs and practices of family physicians: A national survey. Journal of
Family Practice, 48; 1999.
Dagi, T. F.; Prayer, piety and professional
propriety: Limits on religious expression in hospitals. Journal of Clinical
Ethics, 6; 1995.
Darrel W. Amundsen, Medicine,
Society, and Faith in the Ancient and Medieval Worlds; Baltimore: Johns
Hopkins University, 1996.
Dossey, B., Keegan, L., & Guzzetta, C.; Holistic
nursing: A handbook for practice. Gaithersburg, MD: Aspen Publishers; 2000.
Dossey, L.; Do religion and spirituality matter in
health?: A response to the recent article in The Lancet. Alternative
Therapies 5; 1999.
Dossey, L.; Healing Beyond the Body: Medicine and
the Infinite Reach of the Mind. Boston: Shambhala Publications; 2001.
Dossey, L.; Healing words: The power of prayer and
the practice of medicine. New York: Harper Paperbacks; 1997.
Dunn, K. S. & Horgas, A. L.; The prevalence of
prayer as a spiritual self-care modality in elders. Journal of Holistic
Nursing 18(4); 2000.
Dyson, J., Cobb, M., & Forman, D.; The meaning of
spirituality: A literature review. Journal of Advanced Nursing, 26; 1996.
Goddard, N. (1995). Spirituality as integrative
energy: a philosophical analysis as requisite precursor to holistic nursing
practice. Journal of Advanced Nursing, 22; 1995.
Golberg, B.; Connection: An exploration of
spirituality in nursing care. Journal of Advanced Nursing, 27; 1997.
Grabovac, A.D.; Ganesan, S.; Sprituality
and Religion in Canadian Psychiatric Residency Training, Can. J. Psychiatry,
Vol 48, No 3, April 2003.
Harold G. Koenig, Michael E.
McCullough and David Larson, Handbook of Religion and Health; Oxford:
Oxford University Press, 2001.
Harris, R.C., Dew, M. A., Lee, A., Amaya, M.,
Buches, L., Reetz, D., & Coleman, G.; e role of religion in heart transplant
recipients' long-term health and well-being. Journal of Religion and Health,
34; 1995.
Hicks, T. J.; (1999). Spirituality and the elderly:
Nursing implications with nursing home residents, Geriatric Nursing, 20;
1999.
Hitchens, E.; Snow, L.S., The Ethic of Caring: The
Moral Response to Suffering, Christian Scholar's Rev. 23, 1994.
Kaczorowski, J. M.; Spiritual well-being and
anxiety in adults diagnosed with cancer. Hospice Journal, 5; 1989.
Kendler, KS et al.; Dimensions of religiosity and
their relationship to lifetime psychiatric and substance use disorders,
American Journal of Psychiatry 1 60; No.3; 2003.
King, D. E., & Bushwick, B.; Beliefs and attitudes
of hospital inpatients about faith healing and prayer. The Journal of Family
Practice, 39; 1994.
Koenig, H. G., Idler, E., Stanislav, K. et al.;
Religion, spirituality, and medicine: A rebuttal to skeptics. International
Journal of Psychiatry in Medicine, 29; 1999.
Koenig, H.G., & Larson, D. B.; Use of hospital
services, religious attendance, and religious affiliation. Southern Medical
Journal, 91; 1998.
Koenig, H; M McCullough, D Larson; Handbook of
Religion and Health, New York 2001.
L. Nield-Anderson and A.
Ameling, "Reiki. A complementary therapy for nursing practice," Journal
of Psychosocial Nursing and Mental Health Services 39.4; April 2001.
Larson, D. B., & Greenwold-Milano, M.A.; Are
religion and spirituality clinically relevant in health care? Mind/Body
Medicine, 1; 1995.
Leon S. Otis, "Adverse Effects
of Transcendental Meditation," in Meditation: Classic and Contemporary
Perspectives, ed. Deane H. Shapiro, Jr. and Roger N. Walsh. New York:
Aldone, 1984.
Levin, J. S., & Vanderpool, H. Y.; Religious
Factors in Physical Health and the Prevention of Illness. Prevention in
Human Services, 9; 1991.
Levin, J.; How prayer heals: A theoretical model.
Alternative Therapies, 2, 66-73; 1996.
Levin, Jeffrey, S.;
Essentials of
Complementary and Alternative Medicine; USA; 1999.
Levin, Jeffrey, S.; God, Faith, and
Health: Exploring the Spirituality Healing Connection;
Johnj Wiley & Sons, New York, 2001,
Levin, Jeffrey, S.; Religion in Aging and
Health: Theoretical Foundations and Methodological Frontiers (Sage Focus
Editions (Paperback); SAGE
Publications-USA; 1993.
Levin, Jeffrey, S.;
Religion in Aging
and Health: Theoretical Foundations and Methodological Frontiers (Sage Focus
Editions);
SAGE Publications-USA; 1993.
Lincoln, V.; Ecospirituality: A pattern that
connects. Journal of Holistic Nursing, 18(3); 2000.
Longaker, C., Facing Death and Finding Hope: A
Guide to the Emotional and Spiritual Care of the Dying, New York, Doubleday,
1997.
Martsolf, D. S., & Mickley, J. R.; The concept of
spirituality in nursing theories: differing world-views and extent of focus.
Journal of Advanced Nursing, 27; 1998.
Matthews, D. A.; Religion and spirituality in
primary care. Mind/Body Medicine, 2; 1997.
Maugans, T. A.; The spiritual history. Archives of
Family Medicine, 5; 1999.
McClain, C; Rosenfeld, B; Breitbart, W.; Effect of
spiritual well-being on end-of-life despair in terminally-ill Cancer
patients, Lancet 361; 2003.
McKennis, A. T.; Caring for the Islamic patient.
AORN Journal. 69, 1999.
McSherry, W.; Nurses' perceptions of spirituality
and spiritual care. Nursing Standard, 3; 1998.
McSherry, W.; The debates emerging from the
literature surrounding the concept of spirituality as applied to nursing.
Journal of Advanced Nursing, 27; 1997.
Meraviglia, M. G.; Critical analysis of
spirituality and its empirical indicators. Journal of Holistic Nursing
17(1); 1999.
Morris, E. L.; The Relationship of Spirituality to
Coronary Heart Disease. Alternative Therapies in Health and Medicine, 7;
2001.
Nolan, P., Crawford, P.; Towards a rhetoric of
spirituality in mental health care. Journal of Advanced Nursing, 26; 1996.
Nouwen, H.J.M., Our Greatest Gift. A Meditation on
Dying and Caring, San Francisco, Harper, 1994.
Oldnall, A.; A critical analysis of nursing:
meeting the spiritual needs of patients. Journal of Advanced Nursing, 23;
1996.
Orr, R.D. and Genesen, L. B.; "Requests for
"inappropriate" treatment based on religious beliefs. Journal of Medical
Ethics, 3; 1997.
Post, S. G.; Ethical aspects of religion in health
care. Mind/Body Medicine, 2; 1997.
Post, S.G., Puchalski, C.M., & Larson, D.B.;
Physicians and patient spirituality: professional boundaries, competency,
and ethics. Annals of Internal Medicine, 132; 2000.
Puchalski, C.M., & Larson, D.B.; Developing
curricula in spirituality and medicine. Academic Medicine, 73; 1998.
Puchalski, C.M., and A. L. Romer; Taking a
Spiritual History Allows Clinicians to Understand Patients More Fully.
Journal of Palliative Medicine, 3; 2000.
Puchalski, C.M.;
A Time for
Listening and Caring: Spirituality and the Care of the Chronically Ill and
Dying; Oxford University Pres Inc.; USA; 2006.
Reyes-Ortiz, C.A., Ayele, H. & Mulligan, T.;
Religious activity improves quality of life for ill older adults. Journal of
the American Geriatrics Society, 1139; 1996.
Richard P. Sloan, Emilia
Bagiella, Larry VandoCreek, et al., "Should Physicians Prescribe Religious
Activities?" New England Journal of Medicine 342.25; June 2000.
Robert C. Fuller, Spiritual,
But Not Religious; Oxford: Oxford University Press, 2001; 103.
Sellers, S. C. & Haag, B. A.; Spiritual nursing
interventions. Journal of Holistic Nursing. 16; 1998.
Sierpina, V. S.; Mind, body, and now…spirit. In V.
S. Sierpina, Integrative health care: Complementary and alternative
therapies for the whole person; 2001.
Sloan, R.P., Bagiella, E., Powell, T.; Religion,
Spirituality, and Medicine," The Lancet 353 (20 Feb. 1999.
Smith, TB; ME McCullough, J Poll; Religiousness und
Depression, Psychological Bulletin 129; No.4, 2003.
Tarumi, Y.; Taube, A.; Watanabe, S., Clinical
pastoral education: a physician's experience and reflection on the meaning
of spiritual care in palliative care, The Journal of pastoral care and
counseling 57, 2003.
Ted J. Kaptchuk and David M.
Eisenberg, "Varieties of Healing. 2: A Taxonomy of Unconventional Healing
Practices, Annals of Internal Medicine; 135.3; August 2001.
Tucker, J.B., Roper, T.A., Rabin, B.S., & Koenig,
H.G.; Religion and Medicine," The Lancet, 353, (22); 1999.
Vanderpool, H. Y. and Levin, J. S.; Religion and
medicine: How are they related? Journal of Religion and Health, 28; 1990.
World Health Organization. Cancer pain relief and
palliative care; WHO, Geneva; 1990.
b) Almanca Kaynaklar
Berner-Hürbin, Annie; Hippokrates und die
Heilenergie, Schabe Verlag, Basel 1997.
Bickel, L.; Tausch-Flammer, D.
(Hg.), Spiritualität der Sterbebegleitung. Wege und Erfahrungen, Freiburg,
Herder, 1997.
Bolen, Jean Shinoda; Schwellenerfahrungen – die
psychologische, spirituelle und soziale Bedeutung von „Einheit in der
Dualität“, in: Einheit in der Vielfalt, Tarab Tulku XI, Lene Handberg (Hg.),
Theseus, Berlin 2005
Bösch, Jakob;
Spirituelles Heilen und Schulmedizin.
Lokwort Verlag, Bern. Erscheinungsdatum: April 2002.
Büssing A, Ostermann Th,
Matthiessen PF; Spiritualität und Krankheitsumgang. Befragungsergebnisse zu
Patientenbedürfnissen. Berlin; EZW-Texte Nr. 181; 2005.
Dilthey, Wilhelm; Die Entstehung der Hermeneutik;
1900.
Europa im Orient – der Orient
in Europa; Tagung der Interreligiösen
Arbeitsstelle INTR A mit Verleihung des INTR°A-Projektpreises für
Komplementarität der Religionen; 17. - 18. 09. 2005 ; Hochschule St. Georgen
Frankfurt/Main.
Feilzer, H., Seelsorgerische und
liturgische Begleitung bei Sterben und Tod, Trierer theol. Zeits. 105, 1996.
Fish, Sharon;
Shelly, Judith Allen; (Spiritual Care-The Nurse's Role);
Ein Kranker braucht mehr als Tabletten: Das helfende
Gespräch am Krankenbett; 2. Auflage; (Aus dem Englischen von
Reinhilde Klatte); Wuppertal : R. Brockhaus, 1982.
Geisler, Linus S.; Glaube als
wichtiger Faktor für die Arzt-Patient-Beziehung. Vortrag vom 30. Oktober
2005. 39. Medizinische Woche Baden-Baden; 2005.
Grün, Anselm; Dufner, Meinrad;
Gesundheit als geistliche Aufgabe;
Vier Türme. Erscheinungsdatum: 1999.
Haffelder, Günter; Geist und Gehirn, Tattva Viveka,
Sonderdruck aus Nr. 17, Bensheim, 2002.
Herbst, M. Der Mensch und sein
Tod. Grundsätze der ärztlichen Sterbebegleitung, Frankfurt, P. Lang, 2001.
Hilpert, Konrad; Human rights
and Spiritual Care in prison; In: World Congress of the International
Commission of Catholic Prison Chaplaincies, 8; 1994.
Holderegger, A., Zur Sterbehilfe.
Ein Spezialthema der medizinischen Ethik, In: GERMANN, H.U. (Hg.), Das Ethos
der Liberalität, Freiburg, Universitätsverlag, 1993.
Höhn, Thomas; Natürlich gesund:
Die besten Gesundheitstipps fürs ganze Jahr; Hampp Verlag 2002.
Höver, G., Qualität - Bedeutung
und ethische Dimensionen einer Schlüsselkategorie hospizlicher Arbeit,
Rheinisches Jahrbuch für Volkskunde 34, 2001.
Keseberg, A., Entstehung und
Entwicklung der Hospizbewegung, Rheinisches Jahrbuch für Volkskunde 34, 2001
McNutt, Francis;
Die Kraft zu heilen. Durch Gebet und
Meditation; 2000.
Medizin und Spiritualität; Die
Tagespost; 58. Jahrgang, Nr. 18, 12. Februar 2005.
Müler, Wunibald; Grün, Anselm;
Sammle deine Kraft. Spirituelle und
therapeutische Erfahrungen; Vier
Türme; 2001.
Müller, Jörg; Was kränkt, macht krank.
Welche Bedeutung haben psychosomatische Erkrankungen?; Steinkopf Verlag,
2002.
Platsch, Klaus-Dieter; “Integration von
Spiritualität- Stille im medizinischen Alltag”;Vortrag auf der 4. Tagung "Medizin
und Spiritualität" zum Thema "Integration von Spiritualität - ein Geschmack
im medizinischen Alltag" auf Frauenchiemsee vom 7. - 9. April 2006.
Renz M.; Grenzerfahrung Gott.
Spirituelle Erfahrungen in Leid und Krankheit. Herder Spektrum 2003.
Römelt, J. (Ed.), Wahrheit am
Krankenbett : ärztliche, juristische und theologische Reflexion zur
Kommunikation zwischen Arzt und Patient, (Erfurter theologische Schriften,
31), Leipzig, Benno-Verl., 2002.
Rüdiger Dahlke: Krankheit als
Symbol; Bertelsmann Verlag 2002.
Schlagheck, M. (Ed.), Theologie
und Psychologie im Dialog über Sterben und Tod, Paderborn, Bonifatius, 2001.
Schmidbauer, Wolfgang; Die Geheimsprache
der Krankheit. Bedeutung und Deutung psychosomatischer Leiden; Rowohlt TB,
1998.
Schütte, A., Altern und Sterben
in Würde: Palliative Care auch für schwer kranke und sterbende alte Menschen,
Diakonia 34, 2003
Suzanne Zuercher von Claudius;
Spirituelle
Begleitung. Das Enneagramm in Seelsorge, Beratung und Therapie;
Oktober 1999.
Tardif, Emiliano; Philippe Madre;
Das Charisma der Heilung und Gebete um
Heilung;1999.
Thomas Loew, Thomas; Köllner, Volker;
Wenn die Seele den Körper leiden lässt; Trias Verlag, 1998.
Walach H: Spiritualität als
Ressource. Chancen und Probleme eines neuen Forschungsfeldes. EZW-Texte
181/2005.
Warnke, Ulrich; Die geheime Macht der Psyche –
Quantenphilosophie – die Renaissance der Urmedizin, Popular Academic Verlags-Gesellschaft,
Saarbrücken, 1999.
Weber S, Frick E.; Zur Bedeutung
der Spiritualität von Patienten und Betreuern in der Onkologie. Manual
Psychoonkologie. München 2002.
Wunibald, Müler; Anselm, Grün;
Was macht Menschen krank, was macht sie
gesund?;
Vier Türme; 1998.
|