|
İŞ DÜNYASI VE İSTİHDAM AÇISINDAN SAKARYA’LI
ÖZÜRLÜLER
Doç. Dr. Ali Seyyar
Giriş
İş çevrelerinin bazı kesimleri özürlülerin istihdam
edilebilirliği konusunda halen bazı tereddütleri bulunmaktadır. Kısa bir
araştırma sonucunda bu hususta kendilerinin yeterli bilgiye sahip
olmadıkları ve bundan dolayı da özürlülerin istihdamı konusunda
çekinceler taşıdıklarını tespit etmek mümkündür. Konuyla ilgili
toplumsal duyarlılığın artırılması çerçevesinde özellikle iş
çevrelerinin bilgilendirilmesi ve özürlülere yeterli meslekî becerilerin
kazandırılması durumunda istihdam konusundaki çekincelerin
giderilebileceği mümkün olduğu da başka bir gerçektir. Aslında
Sakarya’da özürlülerin meslekî rehabilitasyon konusunda ciddî bir
ihtiyacın var olduğu ve ilde yaşayan özürlülerin istihdamı konusunda
yeterli potansiyele sahip olduğu da ayrı bir tespit durumudur. Yeni
hizmete giren Arifiye Zihinsel Engellilerin Rehabilitasyonu Merkezi (Merkez),
bu ihtiyaçlara cevap verecek nitelikte bir kurumdur. Makalemizde, hem bu
kurum tanıtılmaktadır, hem de bu kurum aracılığı ile iş dünyasına düşen
görevler ele alınmaktadır.
Bir Meslekî Eğitim ve İstihdam Kurumu Olarak
Arifiye Zihinsel Engellilerin Rehabilitasyonu Merkezi’nin İş Adamları
Açısından Önemi
T.C. Başbakanlık Proje
Uygulama Birimi (PUB) ‘nin Avrupa Komisyonu’ndan Avrupa Birliği Akdeniz
(MEDA) Programından finanse edilmek üzere, Marmara Depremi
Rehabilitasyon Programı çerçevesinde sağlamış olduğu hibenin B7-411/TUR/2000-01
sayılı Özel Finansman Anlaşması uyarınca Türk Hükümeti’nin sağladığı
katkı ile Sakarya İlinde bulunan Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme
Kurumu ‘(SHÇEK) na ait Arifiye Zihinsel Özürlüler Bakım ve
Rehabilitasyon Merkezi binasının inşaatı ile Rehabilitasyon Merkezi
çalışanlarına ve eğiticilere yönelik bir dizi eğitim ve sosyal faaliyet
programı gerçekleştirmektedir.
SHÇEK’niin Sakarya ilinde hizmet verecek olan Arifiye
Zihinsel Engellilerin Rehabilitasyonu Merkezi, bölgede zihinsel ve
bedensel engelliler için düzenli olarak bakım ve rehabilitasyon
hizmetinin yanında koruyucu istihdam imkânlarını da kapsayan meslekî
rehabilitasyon (meslekî beceri programları ve eğitimi) hizmeti sunmayı
amaçlamaktadır.
Meslekî rehabilitasyon programları, merkezin
bulunduğu bölgede zihinsel ve bedensel engellilere istihdam imkânları
sağlamayı hedeflediğinden özellikle yetişkin ve eğitilebilir seviyede
olan zihinsel özürlülere uygun meslek alanlarında eğitimin ve gerekli
becerilerin kazandırılması önem arz etmektedir.
Ancak, merkez faaliyetleri kapsamında sunulacak
hizmetlerin hedefine ulaşabilmesi için, bölgenin kendi mahallî
kaynaklarının harekete geçirilmesi gerekmektedir. Bir başka ifadeyle,
Sakarya’lı iş adamları ve sanayiler de özellikle meslekî eğitim
programlarının nihaî gayesi olan istihdam konusunda destekçi
olmalıdırlar. Merkez ile sanayi dünyası arasında her iki tarafın da
yararına olan bir iş birliği mekanizmasının oluşturulması Sakarya’nın
sosyal gelişmişlik seviyesini daha da ileri bir noktaya taşımak
açısından kaçınılmazdır.
MERP projesi kapsamında rehabilite edilen Arifiye
Zihinsel Özürlüler Bakım ve Rehabilitasyon Merkezinin yeniden
yapılandırılması, binanın tadilatı ve tefrişatı çalışmaları tamamlanmış
ve Temmuz ayının başlarında sosyal hizmetlerden sorumlu Devlet Bakanı
Sayın Nimet Çubukçu Hanım efendi tarafından açılmıştır.
Bundan böyle meslekî rehabilitasyon, üretime dönük iş
atölyeleri ve koruyucu iş yerlerinin oluşturulması, emek piyasasında işe
yerleştirme gibi faaliyet alanlarında önemli adımların atılabilmesi
için, SHÇEK’ye bağlı bu Merkez ile meslekî eğitim ve istihdama katkı
sağlayabilecek değişik kurum ve kuruluşlarla somut işbirliği yollarının
açılması gerekmektedir.
Özellikle ATSO’nun meslekî ve teknik alanında sahip
olduğu bilgi ve deneyim birikimleri ile, işgücü vasfı taşıyan özürlülere
yönelik hizmetlerin niteliği geliştirilebilir, özürlü dostu
yaklaşımlarla oluşturulacak somut programlarla (Ortez Protez imalatı ve
tamiratı; Özür gruplarına yönelik bilgisayarlı muhasebe eğitimi;
Seramik; Ağaç işleri; Cam kesme; dekoratif eşya yapımı; Ambalaj vb.)
Sakarya ilinin sosyo-ekonomik potansiyeli de artırılabilir.
İşte bu potansiyelleri gözden geçirmek maksadıyla
merkezin açılışından önce 15-17 06. 2005 tarihlerinde Baltürk Otelinde
“Arifiye Zihinsel Engellilerin Rehabilitasyonu Merkezi İçin Yerel
Kaynakların Geliştirilmesi Çalışma Toplantısı” ismi altında Sakarya
ilinde var olan meslek odaları, üniversite, baro, sivil toplum
kuruluşları ve işveren temsilcileri ile beyin fırtınası havasında
çalışmalar yapılmıştır.
Arifiye Zihinsel Engellilerin Rehabilitasyonu
Merkezi İçin Yerel Kaynakların Geliştirilmesi Çerçevesinde Alınan
Kararlar
“Arifiye Zihinsel Engellilerin Rehabilitasyonu
Merkezi İçin Yerel Kaynakların Geliştirilmesi Çalışma Toplantısı”
kapsamında üç komisyon oluşturulmuştur. 1.) Başkanlığı tarafımızca (Doç.
Dr. Ali Seyyar) yürütülen MERKEZİN İŞ DÜNYASI VE SİVİL TOPLUM
ÖRGÜTLERİYLE İLE İLİŞKİSİ KOMİSYONU. 2.) Başkanlığı Doç. Dr. Kasım
Karataş tarafından yürütülen ÖZÜRLÜLERİN İSTİHDAMI KONUSUNDA YEREL
KAYNAKLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ.KOMİSYONU 3.) Başkanlığı Doç. Dr. Ali Rıza
Abay tarafından yürütülen ZİHİNSEL ENGELLİLERDE MESLEKİ REHABİLİTASYON
KOMİSYONU.
Biz bu makalemizde her üç komisyonun varmış olduğu
sonuçlardan yararlanarak iş çevrelerini yakından ilgilendiren konuları
(maddeleri) bazı yorumlar da yaparak özetle ele alacağız:
a)
İŞ DÜNYASI AÇSINDAN ÖZÜRLÜ ÇALIŞMALARININ
AMACI:
·
Özürlü fertlerin kapasiteleri çerçevesinde iş
sahibi olmaları ve sosyal hayata etkin bir biçimde katılımlarının
sağlanması konusunda SHÇEK ve Sakarya ilinde konu ile ilgili olan kurum
ve kuruluşlar arasında işbirliği imkânlarını tespit etmek.
·
Özel sektör temsilcilerinin görüşlerini
alarak, istihdam odaklı (emek piyasasına dönük) meslekî rehabilitasyon
hizmetlerine yönelik ortak çözümler üretmek.
·
Merkezde meslekî rehabilitasyon sürecinde iş
dünyası ve STK’lerin katkılarını değerlendirmek.
·
Meslekî eğitim alan zihinsel özürlü fertlerin
emek piyasasında istihdam edilebilirliğini araştırmak ve değerlendirmek.
b)
İŞ DÜNYASINA YÖNELİK TAVSİYELER
·
Sakarya ilinde sanayi, hizmetler ve tarım
sektöründe var olan işyerlerinin envanteri çıkarılmalıdır. Bu envanter,
Merkezde verilecek iş eğitiminin hangi ihtiyaca göre
şekillendirileceğinin belirlenmesi gerektiğini ortaya çıkaracaktır.
Envanter çalışmasında işyerlerinin ihtiyacı olan işgücünün nitelikleri
belirlenmeli, “sipariş üzerine” işgücü yetiştirme yoluna gidilmelidir.
·
Yerel bazda iş ve meslek analizleri yaparak,
hangi iş kollarında hangi nitelikte özürlü iş gücünün etkin olabileceği
belirlenmelidir. Bu yöntemler zihinsel özürlülerin istihdamı ve
verimliliği sağlanmalıdır. Meslek kursların standartları ve süresi
konusunda halk eğitim merkezleri gibi değişik kurumlardan yardım
alınarak, özürlülerin hangi iş kollarında eğitilecekleri konusunda bilgi
alınmalıdır.
·
Sakarya ilinde gerek valilik, gerekse belediye
nezdinde yürütülen istihdam politikalarına özürlüler dahil edilmelidir.
Örneğin tarımda özellikle bölgede gelişmesi için teşvik edilen peyzaj
bitkileri üretiminde ve hayvancılıkta yetiştirici olarak eğitilmeleri ve
istihdam edilmeleri mümkün görünmektedir.
·
Toplumsal kaynaşma ve tanıtım açısından farklı
sosyal kesimler için Merkezde çok maksatlı soysa-kültürel faaliyetler
tertiplenmeli ve bu çerçevede özürlüleri istihdam etmek isteyen
işverenlere iş atölyelerinde çalışan zihinsel özürlülerin performansları
tanıtılmalıdır. (İşverenler, özellikle emek piyasasında istihdamı zor
olan veya henüz istihdam edilmemiş olan özürlülere dönük oluşturulacak
korumalı işyerlerini ziyaret edip, bu işyerleriyle ortak üretim
projeleri geliştirebilirler ve burada çalışan özürlülerin
performanslarına şahit olup, istihdam konusunda daha esnek kararlar
alabilirler). Bu çerçevede halihazırda istihdam edilen özürlüler ve
onların çalışma hayatındaki başarıları üzerinde gözlemlerle olumlu
örnekler belirlenmelidir.
·
Merkezdeki iş atölyelerinde üretilen mamuller
piyasaya dönük olmalıdır. Pazara dönük üretimde iş dünyasından destek
alınmalıdır. Mümkün olabildiğince ortak üretim sistemleri
geliştirilmelidir. Mamullerin teşhiri ve satılması konusunda iş
dünyasının temsilcileri kâr ortaklığı şeklinde yardımcı olmalıdır.
·
Merkezde verilecek iş eğitimleri halk eğitim
merkezleri aracılığı ile ve meslek tecrübesine sahip emeklilerin (usta
öğreticiler, iş adamları, meslek öğretmenleri) gönüllü katılımı
sağlanarak gerçekleştirilmelidir. Merkezde eğitim alan özürlü gençler,
3308 sayılı Çıraklık ve Meslekî Eğitim Kanundan istifade
edebilmelidirler.
·
Zihinsel özürlüler, sanayi, hizmetler ve tarım
sektöründe karmaşık olmayan rutin, yani sürekli tekrarlanarak yapılan ve
kendi başına sorun çözme veya karar verme ve inisiyatif gerektirmeyen ve
daha çok talimatlarla yerine getirilen işlerde sıkılmadıkları ve bundan
dolayı da daha çok başarılı oldukları için, özellikle bu gibi monoton
işlerde çalıştırılmalıdırlar.
·
Merkezde mevcut 8 iş atölyesinde tasarlanan
üretim alanlarının dışında yerel ölçekte meslekî programları ve üretim
biçimleri çeşitlendirilmelidir. Meselâ, dış mekan süsü bitkisi
yetiştiriciliği, yerel dokuma bezi imalatı, hamak imalatı, galoş imalatı.
Sonuç
Çalışma toplantısına katılan ATSO ve diğer meslek
odalarının temsilcileri, karşılıklı görüşmelerin sonucunda gösterdikleri
yakın ilgiden dolayı ilk işbirliği hamleleri atılabilmiştir. Meselâ,
ATSO, 600’e yakın sanayici (imalatçı) üyelerin bilgilendirilmesi ve
potansiyel istihdamına yönelik araştırmaların tespiti noktasında ve iş
adamlarının özürlülerin istihdamı noktasında ikna amaçlı çalışmalarda
her türlü teknik ve lojistik destek sağlayacağını bu toplantı esnasına
yazılı olarak beyan etmiştir. Ayrıca özürlü işgücü istihdamı gibi
konuları odanın iki ayda bir çıkan dergisi ve kurumsal web sayfası
aracılığıyla üyelerine ve kamuoyuna tanıtacağı hususta desteğini
vermiştir. Bu sevindirici gelişmelerin somut adımlarla hızlı bir şekilde
ilerlemesi, Sakarya’nın sosyal gelişimine de önemli bir katkı
sağlayacağı açıktır. Sakarya’nın (iş adamlarının da katkılarıyla)
Türkiye’nin en ÖZÜRLÜ DOSTU BİR İL sıfatına kavuşması dileği ile.
|
