Makaleler ;

<<<Sosyal Tarih Makaleleri

OSMANLI’DA ÇEVRE HASSASİYETİ:

II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİNDE

Muammer Göçmen

 Sarıyer Bendler mevkiindeki üç köyün su kaynaklarını kirlettiği tesbit edilmiş, padişah, bakanlar kurulunun derhal toplanarak, halkın başka yerlere iskan edilmesi konusunu karara bağlanmasını emretmişti.

Seçim dönemlerinde, büyük şehirlerimizde bir gecekondu patlaması yaşanır. Zira sandıktan çıkma yarışına giren politikacılar, tapu dağıtma vaatlerinin yanı sıra, gecekondu yapımını adeta teşvik edici beyanlarda bulunmaktan da geri kalmazlar.

Artık, köylerden şehre göçüşün tabii ve acıklı bir neticesi olmaktan ziyade, belli kişiler ve "mafya" diye adlandırdığımız grupların elinde -rant temini amacıyla- yönlendirilen bu gelişme, İstanbul'un yeşil dokusunu bitirdiği gibi, su kaynaklarını da tehdid ediyor. Medeniyetin göstergesi o güzelim çeşmeler ve menba suları, neredeyse tamamen kaybolmak üzere. Hizmet amacından iyice sapan menba sularının yerinde, şimdi paralı su istasyonları var. Nadiren hayatını sürdürebilen birkaç çeşmeden ise, değil su doldurmak, su içmek bile kolay değil.

Devlet, İstanbul'daki su kaynaklarının korunması için bir yığın genelge ve yönetmelik yayınlamasına rağmen, hiç etkili olamadı. Mesela, Ömerli baraj havzasının etrafını saran ve gittikçe büyüyen tehlikeli yapılaşma kuşağı bir türlü frenlenememektedir. Yıkma teşebbüsüne kalkışsalar, karşılarına daha organize ve etkili güçlerin dikileceği ve teşebbüsü fos çıkaracakları şüphesizdir.

Köyler kaldırılacak

  Günümüzden yüz yıl önce, su kaynaklarının korunması konusunda gösterilen devlet hasiyeti, şimdikiyle kıyaslanamayacak seviyedeydi. İşte, Osmanlı arşivlerinde bulunduğumuz, 9 Teşrinievvel 1309 (H. 1891) tarihli aşağıdaki belgede,Sultan Abdülhamid, Meclis-i Vükela'nın (Bakanlar Kurulu) ertesi gün toplanarak, Sarıyer Bendler mevkiindeki yapılaşmanın durdurulması için hemen karar alınmasını emretmektedir. Belgeyi, sadeleştirerek sunuyoruz.

"Bendler suyu endişe edilecek bir halde değilse de, Belgrad köyünün vermekte olduğu zararlar, Allah korusun, bu köyde kolera salgını halinde vahamet kazanacağından, bu konuda acil tedbir olmak üzere, adı geçen köy ahalisiyle, yine orada bulunup aynı şekilde zararlar vermekte olduğu iddia edilen Bahçecik köyü ahalisinin ayrı ayrı Büyük ve Küçük Çekmeceler dahilindeki köylere nakil ve dağıtımıyla düşünülebilen mahzurların doğmasına meydan vermemek üzere, Babıali'ce zaman kaybedilmeyerek ve kış mev­simine bırakılmayarak gerekenin yapılması Şehremaneti'nden bildirilmiş olup, nazarlarına sunulan tezkerede arz ve yazılmış olup, adı geçen Bendler civarında bulunan Kö­mürcü köyünün dahi zikrolunan Belgrad köyü gibi zarar saçtığı haber alınmasına ve meydana gelen zararların kaldırılmasıyla her türlü bozukluk ve bulaşmadan kurtarılması lüzumu tekrara muhtaç ve izah olunmasından ötürü, belirtilen köyler ahalisinin orada tasarruf ettikleri emlak ve arazileri İstimlak Kanunu hükümleri uyarınca devletçe satın alınarak ve bedelleri ellerine verilerek, ahaliden arzu edenler istedikleri mahalde mesken sağlamak ve talip olanlarına uygun yörelerde boş araziden yerler göstermek ve tahsis edilmek suretiyle köylerin bir an önce oradan kaldırılması kaçınılmaz ve şart olduğundan ve fakat ahalinin kalplerinin kırılması ve beddua etmeleri gibi durumlar meydana gelmesi asla uygun olmadığından, ahalinin memnunluk ve hoşnutluğu göz önünde ve özende tutulmak üzere yarınki Vükela Meclisi'nde etraflıca müzakere edilerek, kararı havi tutanağın akşamdan önce saraya arz kılınması padişahın yüce fermanları icabı olmakla, bu konuda emir ve ferman emir sahibinindir."