Gazilere Dönük Sosyal Politikalar

Yunus Köleoğlu

 

 

1. GAZİLİK

1.1.  Gazilik Nedir?

Gazi kelimesi güzel Türkçemizde “Cesur, yiğit, savaşçı, zorlu” anlamlarında kullanılmaktadır. Şanlı tarihimizde Anadolu Türkmen Beylerinin çoğu, Osmanlı Devletinin kurucusu Osman Bey ve daha sonraki padişahlar Gazi unvanlarıyla anılmışlardır. Gazilik, askerlik mesleğinin en şerefli unvanı olmuştur.

19 Eylül 1921 tarihinde Sakarya Meydan Muharebesinin kazanılmasından sonra Türkiye Büyük Millet Meclisinin kararı ile Mustafa Kemal Paşa’ya Gazilik unvanı ve Mareşallik rütbesi verilmiştir. 1934 yılında Soyadı Kanunu çıkınca Atatürk, bu unvanını adının başına ekleyerek “Gazi Mustafa Kemal” olarak kullanmıştır.

Başlangıçta bir kahramanlık unvanı olarak kullanılan ve sadece komutanlara ve padişahlara verilmiş olan Gazilik unvanı, Cumhuriyet döneminde savaşa iştirak eden askerlere TBMM kararı ile verilmiştir.

Savaşa katılan her asker sağ kalırsa gazi, ölürse şehit olacağını bilmektedir. Her ikisi de onurlu ve gururlu olan bu unvanlar Türk halkı tarafından “Gazi onurlanmış, şehit nurlanmış asker” denerek özetlenmiştir.

Bize vatanımızı kazandıran şehitler ve gazilerdir. Onlara ebediyen minnet ve şükran borçluyuz.

Türk Hukukunda Gazilik, Muharip ve malul gazi olmak üzere iki şekilde tanımlanmıştır (2847 sayılı Türkiye Emekli Subaylar, Emekli Astsubaylar, Harp Malulü Gaziler, Şehit Dul Ve Yetimleri İle Muharip Gaziler Dernekleri Hakkında Kanun mükerrer madde 1):

Muharip Gazi : Türk Silahlı Kuvvetleri mensuplarından harbe fiilen katılanları, ifade eder.

Malul Gazi : Türk Silahlı Kuvvetleri mensuplarından; Türkiye Cumhuriyeti Devleti sınırlarını korumak ve güvenliğini sağlamak görevi ile harpte veya Devletin bekasını hedef alan terör örgütlerine karşı yurtiçi ve yurtdışı mücadelede her çeşit düşman veya terörist silahlarının tesiriyle veya harp bölgesindeki harekat ve hizmetler sırasında, bu harekat ve hizmetlerin sebep ve tesiriyle yaralanarak tedavileri sonucunda sakatlığı rapor ile kesinleşenleri ifade eder.

Tanımlardan da anlaşılacağı üzere, harbe katılan her kişi gazi olarak nitelenmektedir. Muharip gazi, malul gaziliği de kapsayan bir kavram olarak değerlendirilebilir.

1.2.  Türkiye’de Şehitlik ve Gazilik Kapsamında Bulunan Kişiler

2330 s. Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun’a göre;

a) İçgüvenlik ve asayişin korunması veya kaçakçılığın men, takip ve tahkiki konularında görevlendirilen:

1.      Jandarma Genel Komutanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Sahil Güvenlik Komutanlığı personeli (Değişik: 7/6/1990 - 3658/1 md.),

2.      Silahlı Kuvvetler mensupları,

3.      Milli İstihbarat Teşkilatı mensupları,

4.      Çarşı, mahalle ve kır bekçileri,

5.      Orman memurları ve personeli ile Gümrük Muhafaza memurları (Değişik: 7/6/1990 - 3658/1 md.),

b) Güven ve asayişi ihlal eden eylemlere ve kaçakçılığa ilişkin olayların soruşturma ve kovuşturma işlemlerini yürüten adli ve askeri hakimler, Cumhuriyet savcı ve yardımcılarıyla askeri savcı ve yardımcıları;

c) Güven ve asayişi ihlal eden eylemlerin önlenmesi esnasında güvenlik kuvvetleriyle birlikte olay mahallinde bizzat görev yapan mülki idare amirleri;

d) Ceza ve tutukevlerinin iç ve dış güvenliğini sağlamakla görevli bulunan personel;

e) Güven ve asayişin korunmasında hizmetlerinden yararlanılması zorunlu olan ve yetkililerce kendilerine bu amaca yönelik görev verilen kamu görevlileri ve siviller;

f) İç güvenlik ve asayişin korunmasında veya kaçakçılığın men, takip ve tahkiki ile ilgili olarak güvenlik kuvvetlerine kendiliklerinden yardımcı olmuş ve faydalı oldukları yetkililerce tevsik edilmiş şahıslar (Ek: 7/6/1990 - 3658/1 md.);

g) Devlet güçlerini sindirme amacına yönelik olarak yapılan saldırılara maruz kalan kamu görevlileri (Ek: 7/6/1990 - 3658/1 md.) bulunmuş olduğu görevde iken ölmüş olanlar şehit; sağlam, yaralı veya sakat olarak hayatlarını devam ettirenler ise gazi olarak değerlendirilmiştir.

Ülkemizdeki “Muharip Gazi ve Gazi Dul Eşi Mevcutları” aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Tablo 1. Muharip Gazi ve Gazi Dul Eşi Mevcutları

Kaynak: www.muharipgaziler.org.tr, 21.03.2008.

Tablodan da anlaşılacağı üzere 51.024 kişi gazilik haklarından ve hizmetlerinden yararlanmaktadır. Bu sayı hiç de az bir sayı değildir. Ayrıca bu tabloda görülmeyen gazi çocukları da hesaba katıldığında bu kapsam daha da genişleyecektir. Dolayısıyla gazilerimize ve onların ailelerine yönelik uygulanan sosyal politikaların önemi buradan açıkça görülmektedir.

2.       GAZİLERİN REHABİLİTASYONU VE UYGULANAN SOSYAL POLİTİKALAR

2.1.  Gazilere Yönelik Çalışma Yapan Devlet Kurumu, Dernek ve Vakıflar

2.1.1.      İller İdaresi Genel Müdürlüğü

Aziz şehitlerimize, gazilerimize, harp ve vazife malûllerimize, bunların dul ve yetimlerine sahip çıkılması, hatıralarının yüceltilmesi ve işe yerleştirme işlemlerinde dikkat edilmesi gereken hususlara ilişkin 2005/12 sayılı Genelge, 20/5/2005 tarihli ve 25820 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

 Bu çerçevede; harp ve vazife malûlleri, gaziler ve şehitlerimizin dul ve yetimleri ile bunların kurdukları sivil toplum örgütlerinin, karşılaştıkları sorunları iletebilmeleri için muhatap olmak, iletilen bu sorunların çözüme kavuşturulması amacıyla kamu kurum ve kuruluşları nezdinde girişimlerde bulunmak ve bu amaçla koordinasyon sağlamak, gerektiğinde yeni teklifler hazırlayarak ilgili mercilere sunmak üzere İçişleri Bakanlığı (İller İdaresi Genel Müdürlüğü) nın görevlendirilmesi uygun görülmüştür Başbakanlığın 2006/6 Sayılı Genelgesi).

2.1.2.      Türkiye Muharip Gaziler Derneği

1965 yılında Türkiye Eski Muharipler Derneği’nden ayrılan bir grup İstiklal Savaşı Gazileri tarafından kurulmuş olup, 16.06.1983 tarihinde çıkarılan 2847 sayılı yasa ile; İstiklal Savaşı, Kore Savaşı ve Kıbrıs Barış Harekatı Gazileri, Türkiye Muharip Gaziler Derneği çatısı altında toplanmıştır.

2.1.3.      Türkiye Harp Malulü Gaziler, Şehit Dul ve Yetimleri Derneği

Dernek amacına ulaşmak için demokrasiye, Cumhuriyete Atatürk ilkelerine, inkılaplarına yürekten bağlı, insan hak ve hürriyetlerine saygılı olarak aşağıdaki konularda faaliyet gösterir:

a) Üyelik hak ve niteliğinde olanları dernek bünyesinde toplamak birlik ve beraberlik içinde karşılıklı saygı, sevgi ve dayanışma sağlamak,

b) Muhtaç üyelere imkan nispetinde yardımcı olmak,

c) Çalışma gücü olanlardan iş arayanlara, çocuklarının eğitim ve öğretimlerine yardımcı olmak,

ç) Üyelerin sosyal seviyelerini yükseltecek kanun tekliflerini hazırlamak ve takip etmek,

d) Mali imkanlar nispetinde bakım ve huzur evleri, misafirhane ve lokal gibi tesisler kurmak veya mevcutlarından yararlanmak. Kanunlarla tanınan veya tanınacak bu tesislerin işler hale gelmesi için ilgili kuruluşlarla temasta bulunmak,

e) Şehidi, Harp ve Vazife malulünü tanıtmak, hatıralarını canlı tutmak, ilgi ve saygıyı korumak,

f) Milli duyguları yükseltecek vatan sevgisini pekiştirmek, görev bilincini kökleştirecek konuşma yayınlar yapmak ve benzeri çalışmalara katılmak,

g) Protokol ve merasimlerde derneği temsil etmek,

ğ) Milli Savunma Bakanlığı ve T.C.Emekli Sandığı ile amaçla ilgili ilişkileri sürdürmek,

h) Yayın organları ( TRT, haber ajansları, gazeteler v.s. ) ile yakın ilişki kurmak : Dergi, haber bülteni neşretmek, basın toplantıları yapmak,

ı) Benzer ve sosyal amaçlı dernekler ile gerektiğinde işbirliği yapmak,

i) Uluslar arası beraberlik ve işbirliği faaliyetlerini 4.11.1983 tarih ve 2908 sayılı kanunun 11 inci maddesi uyarınca izin verilince yürütmek,

j) Amacın tahakkuku için muhtaç olduğu mali güce katkısı olacak gelir sağlayıcı kanuni faaliyetlerde bulunmak,

k) Kanuna uygun yardımlaşma sandığı kurmak,

l) Ölen üyelerin, Genelkurmay Başkanlığının konu ile ilgili yönetmeliği hükümlerine göre askeri merasimle defni için gerekli işlem ve faaliyetlerde bulunmaktır.

2.1.4.      TSK Dayanışma Vakfı

Türk Silahlı Kuvvetlerinde görevli Subay, Astsubay, Sivil Memur, Uzman Jandarma ve Uzman Erbaşlardan hizmette bulundukları süre içinde vefat edenlerin Eş, Çocuk, Ana ve Babaları ile malul olanların kendilerine sosyal ve ekonomik destek sağlamak amacı ile kurulmuş bir vakıftır.

Üç çeşit yardım yapılmaktadır:

(1)Vefat Yardımı :

Vefat nedenine bakılmaksızın vefat edenlerin ailesine yapılan yardımdır. Bu yardım kişi evli ise eşine, eşi ölmüş ise çocuğuna / çocuklarına, çocuğu da yoksa anne ve babasının her ikisinin de sağ olması halinde, ikisi arasında eşit olarak ödenmektedir. Ödeme yapıldığı tarihte bunlardan birisi ölmüş ise ödenecek yardımın tamamı sağ kalan anneye veya babaya yapılmaktadır. Vefat eden kişi bekar ise, aynı şekilde vefat yardımı anne ve babaya yapılmaktadır.

Vefat yardımının hesaplanmasında fiili hizmet yılının hizasında gösterilen gösterge ile memur maaş katsayısının çarpımından elde edilen tutar dikkate alınmakta ve vefat mesajının alınmasına müteakip kişi Vakıf bağışçısı ise ailesine ödenecek vefat yardımına mahsuben 2.000 (ikibin) YTL. lik ön ödeme yapılmaktadır

Hizmet yılına bağlı olarak (Hizmet yılı az olan personele daha çok, çok olan personele daha az olmak üzere) 2008 yılının birinci altı ayında (01 Şubat 2008 - 30 Haziran 2008) 19.794 - 47.011 YTL., ikinci altı ayında ise (01 Temmuz 2008 - 31 Aralık 2008) 20.124 - 47.794 YTL. arasında vefat yardımı yapılmaktadır.

(2) Maluliyet Yardımı :

Hizmet süresine bakılmaksızın 1, 2, 3 ve 4'üncü derecelerden malul olarak TSK’dan ayrılan herkese maluliyet yardımı yapılmaktadır. Bu yardımın hesaplanmasında personelin bağışta bulunduğu ayın hizasındaki gösterge ile memur maaş katsayının çarpımı sonucu çıkan tutar dikkate alınmakta ve bu miktar kişinin kendisine maluliyet yardımı olarak ödenmektedir.

1 ve 2'nci derece malullere 2008 yılının birinci altı ayında (01 Şubat 2008 - 30 Haziran 2008) 12.371 - 17.320 YTL., 3 ve 4'üncü derece malullere ise 7.422 - 12.371 YTL., ikinci altı ayında ise (01 Temmuz 2008 -     31 Aralık 2008) 1 ve 2'nci derece malullere 12.577 - 17.608 YTL., 3 ve 4'üncü derece malullere ise 7.546 - 12.577 YTL., arasında maluliyet yardımı ödenmektedir. Maluliyet yardımının hesaplanmasında fiili hizmet yılı değil, personelin maluliyet dereceleri esas alınmaktadır.

(3) OYAK Emekli Maaş Sistemi (OEMS) Yardımı :

OYAK EMS yardımından yararlanmak için kişinin vefat veya maluliyet yardımı almaya hak kazanmış olması gerekmektedir.

Evli olup hizmeti 10 yılın altında ve Emekli Sandığınca maaş bağlanmamış durumda olan vefat etmiş personelin eşini, evli veya bekar olduğuna bakılmaksızın 1 ve 2'nci dereceden malulen TSK’dan ayrılan personelin kendisini OYAK Emekli Maaş Sistemine dahil etmek amacıyla yapılan yardımdır.

(a) Vefat halinde : OEMS Yardımı geride kalan eşe T.C.Emekli Sandığınca maaş bağlanmaması halinde OYAK EMS'ne dahil etmek amacıyla yapılan yardım olup, 2008 yılının birinci altı ayı için yaklaşık 33.870 YTL. ikinci altı ayı için ise 34.844 YTL.'dir. Bu para vefat eden kişi OYAK üyesi ise eşi adına OYAK'a yatırılarak aylık bağlanması sağlanır. OYAK üyesi değilse, para eşine defaten ödenir.

(b) Maluliyet halinde : Sadece 1 ve 2'nci derece malul olan kişinin (evli veya bekar olsun) kendisine ödenir. Kişinin kendisine TC.Emekli Sandığınca maaş bağlanmaması durumunda, malul personelin kendisini OYAK EMS'ne dahil etmek amacıyla yapılan yardım olup, 2008 yılının birinci altı ayı için yaklaşık 33.870 YTL., ikinci altı ayı için ise 34.844 YTL.'dir. Bu para malul olan kişi OYAK üyesi ise kendi adına OYAK'a yatırılarak kişiye aylık bağlanması sağlanır. OYAK üyesi değilse, para malul olan kişinin kendisine defaten ödenir (http://www.tskdv.org.tr, 30.03.2008).

2.1.5.      TSK Elele Vakfı (TSK Rehabilitasyon ve Bakım Merkezi)

Türkiye Cumhuriyeti devletinin bekası, vatanın ve milletin bölünmez bütünlüğü için büyük bir azim ve kararlılık içinde mücadele eden Türk Silahlı Kuvvetleri, 1995 yılının Mart ayında, dünya kamuoyunun da yakından izlediği büyük çapta bir iç güvenlik harekatı icra etmek zorunda kalmıştı.

Yürütülen bu operasyon, ülkede büyük  takdirle karşılanmıştır. Milletimizin hislerine tercüman olan Ankara Gazeteciler Cemiyeti ve TRT tarafından bir maddi destek kampanyası başlatılmıştır. Türk  halkının ordusuna her zaman gösterdiği şükran duygusu; bu girişimi kendiliğinden ve gönüllü olarak tüm ülkemizi ve yurt dışındaki vatandaşlarımızı kapsayan “Haydi Türkiye Mehmetçikle Elele” kampanyası haline dönüştürmüştür.

Türkiye’yi tek bir vücut, tek bir yürek haline getiren kampanyada, 56 saat gibi kısa bir sürede, aziz milletimizin gönlünden kopan yardımlar bir çığ gibi büyüyerek 2,7 milyon YTL ( 2,7 trilyon TL / 60,8 milyon Dolar )’na ulaşmıştır. Toplanan bağışlar Gnkur.Bşk.lığına teslim edilerek; ülke savunması ve terörle mücadele esnasında yaralanan veya uzvunu kaybeden Gazi Mehmetçikler için hizmet vermesi amacıyla modern bir Rehabilitasyon ve Bakım Merkezi kurulması kararlaştırılmıştır.

Hedeflenen bu yüce amacın, kurulacak bir vakıf eliyle gerçekleştirilmesinin ve yaşatılmasının daha uygun olacağının değerlendirilmesi üzerine, kurucu üyeliklerini, dönemin Gnkur.Bşk., Kuvvet Komutanları ve Jandarma Genel Komutanının oluşturduğu TSK ELELE Vakfı; 21 Nisan 1996 tarihinde kuruldu. Vakıf, kuruluşunun ana gayesi olan TSK Rehabilitasyon ve Bakım Merkezi projesinin gerçekleştirilmesi için derhal çalışmalara başladı.

Gnkur.Bşk.lığı ve TSK ELELE Vakfı tarafından uzun vadeli ve stratejik boyutlarda ele alınan TSK Rehabilitasyon ve Bakım Merkezi projesinin inşaatına fiilen 01 Haziran 1997 tarihinde başlanmış, 35 ay gibi kısa bir sürede tamamlanan merkez, 21 Nisan 2000 tarihinde hizmete açılmış ve yapılan bir protokolle 29 Mayıs 2001 tarihinde TSK’ ne devredilmiştir.

2.2.  Gazilere Sağlanan Haklar

2.2.1.      Malül Gazi Personele Sağlanan Haklar

2.2.1.1. Maddi Haklar :

A. Nakdi Tazminat:

2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkındaki Kanun, 2453 sayılı Yurtdışında Görevli Personele Nakdi Tazminat Verilmesi ve Aylık Bağlanması Hakkındaki Kanun, 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu, 3497 sayılı Kara Sınırlarının Korunması ve Güvenliği Hakkındaki Kanun, 2629 sayılı Uçuş, Paraşüt, Denizaltı, Dalgıç ve Kurbağa Adam Hizmetleri Tazminat Kanunu kapsamındaki görevleri ifa ederken yaralanan ve malûl olan personele nakdi tazminat ödenir.

(1) 2330 Sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkındaki Kanun Gereği:

(a) İç güvenlik ve asayişin korunması veya kaçakçılığı men, takip ve tahkiki konularında görevli olanlar bu görevlerinden dolayı ya da görevleri sona ermiş olsa bile yaptıkları hizmet nedeniyle yaralanarak sakat kalmaları,

(b) Devlet güçlerini sindirme amacına yönelik saldırılara maruz kalıp yaralanmaları/sakat kalmaları halinde,

(2) 3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanunu Gereği:

Silahlı Kuvvetler mensuplarının yurtiçinde ve yurtdışında görevlerini ifa ederlerken veya sıfatları kalkmış olsa bile bu görevlerini yapmalarından dolayı terör eylemlerine muhatap olarak yaralanarak sakat kalmaları halinde malul personele en yüksek devlet memuru brüt aylığının (Ek gösterge dahil) 100 katı tutarının % 25’nden % 75’ine kadar sakatlık derecesine göre nakdi tazminat ödenir. Yaşamak için gerekli hareketleri yapmaktan aciz ve hayatını başkasının yardım ve desteği ile sürdürebilecek şekilde malul olanlara en yüksek devlet memuru brüt aylığının (ek gösterge dahil) 200 katı tutarında tazminat ödenir.

Kesin raporun alınmasının uzaması halinde, tazminatın ödenme usullerine göre, olay tarihi itibariyle belirlenen miktarın asgari oranı üzerinden avans ödemesi yapılır.

(3) 2453 sayılı Yurtdışında Görevli Personele Nakdi Tazminat Verilmesi ve Aylık Bağlanması Hakkındaki Kanun Gereği:

(a) Yurt dışında sürekli görev veya her türlü geçişi görev nedeniyle bulunan Türk uyruklu kamu personelinden; bu görevlerinden dolayı (görevleri sona ermiş olsa bile) yurt dışında maruz kaldıkları tedhiş veya uğradıkları suikast sonucu ölen, sakat kalan ya da yaralananları,

(b) Anayasanın 92 inci maddesi veya Türkiye'nin taraf olduğu anlaşmalar uyarınca ya da 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanununun ek 10 uncu maddesi gereğince görevlendirilenler ile yabancı ülkeler veya uluslararası sahalarda yapılan eğitim, tatbikat, manevra veya harekat sırasında bu görevin başlangıcından bitimine kadar geçen süre içerisinde ölen, sakat kalan ve yaralananları,

Kapsar ve bunlar hakkında 3/11/1980 tarihli ve 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümleri uygulanır.

(4) 3497 Sayılı Kara Sınırlarının Korunması ve Güvenliği Hakkındaki Kanun Gereği:

Sınır birlikleri personeli, bu Kanunla verilen görevlerin ifası sırasında veya bu görevlerinden dolayı ya da görevleri sona ermiş olsa bile, yaptıkları hizmet nedeniyle derhal veya bu yüzden maruz kaldıkları yaralanma veya hastalık sonucu ölmeleri veya sakat kalmaları veya yaralanmaları halinde haklarında 3.11.1980 tarihli ve 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümleri uygulanır.

(5) 2629 sayılı Uçuş, Paraşüt, Denizaltı, Dalgıç ve Kurbağa Adam Hizmetleri Tazminat Kanunu Gereği:

(a) Pilot, silah sistem operatörü ve bunların adaylarıyla uçuş ekibi personelinin uçuş hizmet faaliyetlerinden,

(b) Paraşütçü ve paraşütçü adaylarının uçuş faaliyetleri ile paraşüt atlayışlarından,

(c) Denizaltıcı, dalgıç ve kurbağa adamlar ile bunların adaylarının denizaltı, dalgıç ve kurbağa adam hizmet faaliyetlerinden,

(d) Hangi meslek ve sınıftan olursa olsun; vazifeli olarak askeri uçak veya askeri maksatla kullanılan uçak ve denizaltıda bulunan askeri personel ile bir askeri hizmetin ifası için bu vasıtalarda bulunanlar, uçak veya denizaltıda bulundukları esnada veya paraşütle atlayış faaliyetlerinden, sakatlananlara 5434 sayılı Kanun uyarınca vazife malulü olanlar hakkında esas alınan 13/7/1953 gün ve 1053 sayılı "Vazife Malullüklerinin Nevileri ile Dereceleri Hakkındaki Nizamname" de gösterilen 6 derece üzerinden ve sakatlık derecelerine göre kıstas aylığının 60 katı miktarın:

1 inci dereceye % 75'i,

2 nci dereceye% 65'i,

3 üncü dereceye % 65'i,

4 üncü dereceye % 45'i,

5 inci dereceye % 35'i,

6 ncı dereceye % 25'i,

Yaralanma ve sakatlık durumları bu derecelerden herhangi birine girmeyip görevlerinden ayrılmalarına neden olmuş ise, belirtilen miktarın % 20'si, tutarında maddi ve manevi tazminat ödenir.

Bu tazminatın tespitine esas tutulacak kıstas aylığı, tazminat verilmesine dair karar tarihindeki kıstas aylığıdır.

B. Harçlık ve Yol Ücreti Ödenmesi (Erbaş-Er):

Tedavilerini müteakip hava değişimi alan erbaş ve erlere, Askeri Hastane tarafından düzenlenecek “İaşe İlmühaberi”ne istinaden hava değişimi süresinin askerlikten sayılan ilk 3 ayı için Askerlik Şubesi Başkanlıklarınca harçlık ödenir.

Hava değişimine gönderilen hastaya, hastane saymanlığınca tren sevk muhtırası verilir. Tren yoksa gideceği yerin rayiç otobüs yol ücreti ödenir. Ayrıca yol süresi kadar iaşe bedeli ödenir. İaşe bedelleri her ay MSB.lığınca yayımlanır. Tekrar hastaneye sevk sırasında ise, Askerlik Şubesi Başkanlıklarınca sevk işlemi yapılarak yol ücreti hak sahibine tahakkuk ettirilir.

C. T.C. Emekli Sandığı Genel Müdürlüğünce Yapılan Yardımlar:

(1) Aylık Bağlanması:

(a) 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki olayların etkisiyle malûl olan Sb., Yd.Sb., Astsb., Uz.J. ve Uz.Erbaşlara bağlanacak malül gazi aylığı; personelin görevde iken bulunduğu derece ve kademe dikkate alınarak gösterge (ek gösterge dahil)'nin katsayı ile çarpımı sonucu çıkacak rakama, memur taban aylığı, kıdem aylığı ve emeklilik tazminatı ilave edilerek 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanununun 55 ve 64 ncü maddelerine göre bağlanır. Kısaca ifade edersek bu personel görevde bulunan emsallerinin aldığı aylık maaşı alır.

(b) Erbaş/Erlere; 5434 sayılı Kanunun 56 ncı maddesi gereğince, tahsil durumlarına göre, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 36 ncı maddesinde tespit edilen giriş derece ve kademe tutarlarının % 70'i üzerinden aylık bağlanır.

(2) Emekli İkramiyesi Verilmesi (Erbaş ve Erler hariç):

3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına malül gazi olan Sb., Yd.Sb., Astsb., Uz.J.Çvş., Uz.Erbaşların kanuni mirasçılarına 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanununa göre en yüksek devlet memuru brüt aylığı (ek gösterge dahil) üzerinden 30 yıl hizmet yapmış gibi emekli ikramiyesi ödenir.

(3) Tütün ve Alkol Ürünleri Satış Bedellerinden Pay Verilmesi:

Harp ve vazife malûlleri ile malül gazi personelin sakatlık derecelerine göre hesaplanarak, Emekli Sandığı Kanunu’nun Ek 79’ncu maddesi gereğince tütün ve alkol ürünlerinin satış bedellerinden pay verilir. Ödeme, personele aylık bağlanmasına esas olan tarihten geçerli olarak müteakip yılın en geç ilk üç ayı içerisinde ve yılda bir kez yapılır.

(4) Öğrenim Yardımı:

5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu’nun Ek 79’ncu maddesi gereğince malül personelin öğrenim görmekte olan çocuklarına, yılda bir kez olmak üzere ekim ayında toptan ödenir.

Öğrenim Yardımı için, bir dilekçeye öğrenim belgesi eklenmek suretiyle Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü Ödemeler Dairesi Başkanlığına (ANKARA) müracaat edilmesi gerekir.

Ç. Malül Personele Yardım Yapan Vakıf ve Kurumlar:

(1) TSK Dayanışma Vakfı Yardımı (Erbaş ve Erler hariç):

 TSK’nde görevli olup, vakfa üye olan (yıllık olarak belirlenen miktarlarda bağış yapan) subay, yedek subay, astsubay, uzman jandarma, uzman erbaşlar ve sivil memurlardan hizmette bulundukları sürede, her ne sebeple ve suretle olursa olsun malûl olanlara, vakıf yönetim kurulunca belirlenen miktarlarda maddi yardım yapılır.

(2) TSK Mehmetçik Vakfı Yardımları (Erbaş, Er):

TSK Mehmetçik Vakfı Yardımlarından; Mehmetçik Vakfı Yönetmeliği kapsamına giren ve "Askerliğe Elverişli Değildir" kararlı sağlık kurul raporu alan ERBAŞ ve ERLER yararlanır. Yardımlarla ilgili esaslar aşağıda belirtilmiştir.

(a) Toptan Ödeme:

TSK Mehmetçik Vakfınca, sakatlanan personele sakatlık derecelerine göre yardım yapılmaktadır.

(b)  Sakatlık Bakım Yardımı:

 Hizmette iken 1, 2, 3 ve 4 ncü derece sakatlanan erbaş ve erlere hayatları boyunca her üç ayda bir yapılır.

(c) Bakım ve Öğrenim Yardımı:

Hizmette iken 1, 2, 3 ve 4 ncü derece sakatlanan erbaş ve erlerin çocuklarına her üç ayda bir yapılır.

(ç)  Doğum Yardımı:

Erbaş ve erlere hizmette iken sakatlandıkları tarihte ana rahminde olup da sağ doğan çocuğu için, bir defaya mahsus olmak üzere karar tarihindeki yardım miktarı esas alınarak 1, 2, 3 ve 4 ncü derece sakatlara ödenir.

(d) Çocuk Ölüm Yardımı:

Hizmette iken; 1, 2, 3 ve 4 ncü derece sakatlanan erbaş ve erlerin sakatlandıkları tarihten önce doğmuş veya bu tarihte ana rahminde olup da doğan çocuklarının ölümleri halinde her ölüm olayı için yapılmaktadır.

(e) Ölüm Yardımı:

Hizmette iken; 1, 2, 3 ve 4 ncü derece sakatlanan erbaş ve erlerin daha sonraki tarihlerde ölmeleri halinde hak sahiplerine (varislerine) bir defaya mahsus "Sakatlık Ölüm Yardımı" yapılır.

(3) Ordu Yardımlaşma Kurumu (OYAK) Yardımı:

OYAK Genel Müdürlüğünce 205 sayılı Kanun gereğince; üye olan personelden; "Daimi Malûl Olduğu" kesin işlemli sağlık raporu ile belgelenen Sb., Yd.Sb., Astsb., Uz.J. ve OYAK üyesi Uz.Erbaşlara verilir. Ayrıca tam ve daimi malûliyet veya kısmi ve daimi malûliyet yardımına hak kazanan OYAK üyelerinden "TSK’nde görev yapamaz" raporu alanlara, hizmet ve üyelik sürelerine bakılmaksızın malûliyet yardımının ödendiği tarihteki limit üzerinden Konut Kredisi verilmektedir. Kredi hakkı, malûliyet yardımının ödendiği tarihten itibaren 2 yıl içerisinde kullanılmadığı takdirde sona ermektedir.

D. Kira Yardımı ve Kamu Konutlarından Yararlanma (Erbaş ve Erler hariç):

3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun 21 nci Madde (b) fıkrası gereği; “yurtiçinde ve yurtdışında kamu konutlarından yararlanmakta iken malûl olanların kendileri, Kamu Konutları Kanunu’nda gösterilen özel tahsisli konutlarda oturanlar hariç olmak üzere bir yıl süreyle kamu konutlarından yararlanmaya devam ederler. Bu süre sonunda kamu konutundan çıkacaklar ile kamu konutundan yararlanmayanlar ve özel tahsisli konutlarda oturanların istekleri halinde ikametgah olarak kullanacakları yurtiçindeki taşınmazın kira bedeli "On Yıl" süre ile Devletçe karşılanır. Yurtdışındaki özel tahsisli konutlarda oturanların yurtdışı kira bedelleri de istekleri halinde bir yıl süre ile Devletçe karşılanır.” Kira dışı giderler kiralayana aittir.

E. Toplu Konut Fonundan Faizsiz Konut Kredisi Verilmesi:

3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun 21 nci maddesi gereği, terör eylemlerine muhatap olarak yaralanarak sakat kalan TSK mensuplarına, öncelik sıralamasına göre

•     Maaş bağlanan malülün kendisi,

•     Malülün kendisi hayatta değilse, maaşa bağlanan dul eşi,

•  Eşi hayatta değil veya evlenmişse, maaşa bağlanan çocukları müştereken bu krediden faydalanır.

•   Toplu konut kredisi miktarı her yıl Türkiye İstatistik Kurumu tarafından Türkiye geneli için ilan edilen yıllık tüketici fiyat artış oranı dikkate alınarak arttırılacaktır. İstek halinde bu miktarın altında da kredi açılabilir. Krediye faiz uygulanmaz. Bu krediyi alabilmek için öncelikle Emekli Sandığı Gn.Md.lüğüne başvurularak hak sahipliği belgesinin alınması, müteakiben de T.C.Ziraat Bankasına müracat edilmesi gerekmektedir.

Kredinin geri ödenmesi hak sahibinin her türlü tazminatlar dahil olarak almakta olduğu maaşının, ¼’ü tutarındaki miktarın T.C.Emekli Sandığınca kesilmesi suretiyle yapılır. Kredinin vadesi borcun tamamen ödendiği zamandır .

F. Meskende Tüketilen Elektrik Enerjisinde İndirim:

Malül gazi ve dul eşinin meskeninde (evinde) tükettiği elektrik enerjisine % 40 oranında indirim uygulanmaktadır.

G. Meskende Tüketilen Su Ücretinde İndirim :

Malul gazi aylığı bağlanmış olanlara, belediyelerce tahakkuk ettirilecek su ücretinde % 50’den az olmamak üzere indirim uygulanır. Bu oran, belediyelerce minimum oran olarak kabul edilmekte ve %100’e kadar artırılabilmektedir.

H. Malûl ve Sakatlarca Gümrüksüz Araç İthal Edilmesi:

615 sayılı Gümrük Kanununun 8/14–a maddesi uyarınca malül ve sakatlar tarafından ithal edilecek kara nakil vasıtalarına muafiyet getirilmiştir. Bu vasıtalar motorlu veya motorsuz koltuklar, bisikletler, motosiklet veya binek otomobilleri kapsamaktadır.

Gümrük vergisinden muaf olunabilmesi için ithalatın mutlaka malul veya sakat kişi tarafından yapılması gerekmektedir. Ayrıca malul veya sakatın ortopedik bir rahatsızlığının olması ve ithal edilecek vasıtaların özel surette imal edilmiş hareket ettirici tertibatının bulunması şartı aranmaktadır.

Binek otomobillerin ithali için Ankara Hibe ve Sakat Araçları Gümrük Müdürlüğüne, diğer araç ve gereçler için ise illerde bulunan Gümrük Müdürlüklerine müracaat edilmesi gerekmektedir.

I. Vergi İndirimi:

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 3239 sayılı Kanunla değişik 31 nci maddesi kapsamında çalışma gücünün asgari % 80’ini kaybetmiş bulunanlar 1 nci derece sakat, % 60’ını kaybedenler 2 nci derece sakat, % 40'ını kaybetmiş olanlar ise 3 ncü derece sakat sayılmaktadır. Bu çerçevede malûl personele 2007 Yılında; 1 nci derece için 570 YTL., 2 nci derece için 280 YTL., 3 ncü derece için 140 YTL. vergi indirimi uygulanmıştır.

İ. Malûl Personele veya Çalışamayacak Derecede Malûl Olan Personelin Yakınlarından Birine İş Temini:

3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki olaylarda terör eylemleri nedeni veya etkisiyle çalışamayacak derecede malul kalan kamu görevlileri ile erbaş ve erlerin yakınlarından biri veya çalışabilir durumda olanların kendilerine kamu ve özel sektörde iş verilmesi hususu 4131 sayılı Kanun ile düzenlenmiş olup uygulama İçişleri Bakanlığınca yürütülmektedir.

(1) Çalışamayacak Derecede Malül Kalanların Hak Sahipliği :

Çalışamayacaklarını en yakın sağlık kurulu olan Hastanelerden alacakları raporlarla belgeleyenler için ilk hak sahibi, malül eşidir. Eşinin olmaması veya talepte bulunmaması halinde çocuklarından biri (Yaşı küçük olan çocuklar 18 yaşını doldurunca hak sahibi olurlar ve bu hakları 10 yıl devam eder.), çocuklarının olmaması veya talepte bulunmaması halinde ise kardeşlerinden biri olmak üzere malul ailesinden “sadece bir kişi bu haktan yararlanabilir.” Başvuru yapan ilk hak sahibi değil ise, sıralı hak sahiplerinden feragat ettiklerine dair noter tasdikli beyanları da müracaat evraklarına eklenecektir.

(2) Çalışamayacak Derecede Malül Kalanların Yakınlarının Müracaatları :

Hak sahibi malul yakını; bağlı olduğu kurum/kuruluş tarafından gönderilen belge dahil olmak üzere, İş İstek Formu, Öğrenim Belgesi, Nüfus Kayıt Örneği ve Sabıka Kayıt Belgesi, kişinin çalışma gücünü hangi oranda yitirdiğine ve ne tür işlerde çalışabileceklerine ilişkin Sağlık Kurulu Raporu, Malüle ait Emekli Sandığı Tanıtım Kartının fotokopisi ile bulundukları yerdeki Kaymakamlık veya Valilik makamına müracaat eder.

(3) Malül Personelin Hak Sahipliği :

Çalışabilir malülün kendisidir.

(4) Malül Personelin Müracaatları :

Malul Personel; bağlı olduğu kurum/kuruluş tarafından gönderilen belge dahil olmak üzere, İş İstek Formu, Öğrenim Belgesi, Nüfus Kayıt Örneği ve Sabıka Kayıt Belgesi, kişinin çalışma gücünü hangi oranda yitirdiğine ve ne tür işlerde çalışabileceklerine ilişkin Sağlık Kurulu Raporu, Malule ait Emekli Sandığı Tanıtım Kartının fotokopisi ile bulundukları yerdeki Kaymakamlık veya Valilik makamına müracaat eder.

(5) Bu Kanun kapsamında ataması yapılanlardan; kendi hatası, kusuru ve iradesi olmaksızın, özelleştirme ve benzeri nedenlerle işten çıkarılanlar yeniden müracaat edebilirler.

2.2.1.2. Diğer Haklar :

A. Gazilik Unvanı Verilmesi:

(1) Muharip Gazi: TSK mensuplarından harbe fiilen katılanları,

(2) Malûl Gazi: TSK mensuplarından; Türkiye Cumhuriyeti Devleti sınırlarını korumak ve güvenliğini sağlamak görevi ile harpte veya devletin bekasını hedef alan terör örgütlerine karşı yurt içi ve yurt dışı mücadelede her çeşit düşman veya terörist silahlarının sebep ve tesiriyle yaralanarak tedavileri sonucunda sakatlığı rapor ile kesinleşenleri ifade eder.

Durumları yukarıdaki tanımlara uyan personele Emekli Sandığı Genel Müdürlüğünce, üzerinde “GAZİ” ibaresi bulunan kimlik kartı verilir.

B. Madalya ve Berat Verilmesi:

Birlik Komutanlığının teklif etmesi halinde, malül olan personele Devlet Madalya ve Nişanları Yönetmeliği gereğince Devlet Övünç Madalyası verilmektedir.

C. Malül Gazi Şerit Rozeti Verilmesi:

Türkiye Cumhuriyeti Devleti sınırlarını korumak ve güvenliğini sağlamak görevi ile harpte veya devletin bekasını hedef alan terör örgütlerine karşı yurtiçi ve yurtdışı mücadelede, her çeşit düşman ve terörist silahlarının tesiri ile harp bölgesindeki harekat ve hizmetlerin sebep ve tesiri ile yaralanarak malûlen emekli hakkına sahip olan ancak emekli olmayarak göreve devam eden personele, “Malûl Gazi Şerit Rozeti” verilir.

Ç. Malül Gazi Personelin Kendisinden Sonra Silah Altına Alınacak İlk Kardeşinin Askerlik Hizmetinden Muaf Tutulması (Yd.Sb., Erbaş/Erler):

(1) 1111 Sayılı Askerlik Kanununun 10 ncu maddesi 9 ncu fıkrasına göre malül personelin kendisinden sonra silah altına alınacak ilk kardeşi istekli olmadıkça silah altına alınmaz.

(2) Hak sahibi personelin bu konuda bağlı bulunduğu askerlik şubesine yazılı müracaatı gerekmektedir.

(3) Bu haktan; 1076 Sayılı kanuna tabi yedek subaylar ile, 1111 Sayılı Kanuna tabi erbaş ve erlerin kardeşleri istifade eder.

D. Malül Gazi Personelin Kardeşlerinin veya Çocuklarından Birinin Yerli Askerlik Şubelerine Yakın Bir Yerde Askerlik Hizmetini Yapması (Sb., Astsb., Uzm.J., Uzm.Erbaş):

(1) Terörle mücadele esnasında malûl olan TSK mensupları ile devlet memurlarının oğulları ve kardeşlerinden biri acemi eğitimlerini müteakip yerli askerlik şubelerine yakın birliklere tertip edilir.

(2) Bu talep askerliğin her safhasında yapılabilir.

(3) Hak sahibi personel veya ailesi, yerli askerlik şubesine yakın bir birliğe tertip edilmesini istediği oğlu veya kardeşi için öncelikle askerlik şubesi başkanlığına, bu başvuru için geç kalınmışsa, eğitim birliğine veya oğlu/kardeşin mensup olduğu Kuvvet Komutanlığına aşağıdaki belgelerle müracaatı gerekmektedir.

•   Dilekçe, Vukuatlı Aile Nüfus Kayıt Örneği aslı,

•   Askerlik Şubesi Başkanlığınca onaylanmış şehit belgesi.

E. Ulaşım Araçlarından Ücretsiz İstifade:

Terörle mücadelede ve diğer görevler sırasında sakatlanan ve kendilerine malûl maaşı bağlanan personel ile eş ve çocuklarına; Devlet Demiryolları, Türkiye Denizcilik İşletmeleri iç hat vasıtalarında 1 nci mevkide ve Belediye vasıtalarında ücretsiz seyahat edebilmeleri için Emekli Sandığı Gn.Md.lüğünce “Ücretsiz Seyahat (SERBEST) Kartı” verilir.

F. Askeri Okullara Öncelikle Alınma:

Harp Okullarına, Astsubay Meslek Yüksek Okullarına, Askeri Liselere ve Bando Astsubay Hazırlama Okuluna girecek adaylardan şehit, malul gazi ve muharip gazi çocuklarına verilecek ilave kontenjan miktarı % 5’dir.

Bu öğrencilerden; Harp Okullarına, Astsubay Meslek Yüksek Okullarına ve Askeri Liselere gireceklerden diğer adaylar için tespit edilen baraj puanının % 90’ını alanlar, Bando Astsubay Hazırlama Okullarında ise % 85’ini alanlar, öğrenci alım işlemlerini yürüten Komutanlıklar tarafından ikinci aşamaya davet edilmektedir.

Başvuru kılavuzları; Askeri Liseler ve Astsubay Hazırlama Okulları için ÖSYM bürolarından, diğer Askeri Okullar İçin; Askerlik Daireleri, Askerlik Şubeleri, İl J.K.lıkları, İl ve İlçe Milli Eğitim Md.lükleri kanalıyla öğrencinin öğrenim görmekte olduğu okuldan temin edilecektir.

G. Malül Subay, Astsubay ve Uzm.J.’ların TSK’nde Göreve Devam Etmeleri:

"Türk Silahlı Kuvvetlerinde Görev Yapamaz" raporu alan ve organ kaybı veya organ zafiyeti bulunan subay, astsubay ve uzman jandarmaların raporları, ilgili kuvvet komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı ile Sahil Güvenlik Komutanlığı tarafından Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığına gönderilir. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı tarafından söz konusu personelin malullük durumunun tespit edilmesini müteakip, organ kaybı veya organ zafiyeti bulunan personelden kendi istekleriyle müracaat edip bu istekleri, bilgi ve tecrübelerinin sınıfı için faydalı olması ve fiziki noksanlıklarını kapatabilmesi nedeniyle mensup olduğu kuvvet komutanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı veya Sahil Güvenlik Komutanlığı tarafından uygun görülenler, kuvvet komutanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı veya Sahil Güvenlik Komutanlığınca Gülhane Askeri Tıp Akademisi Profesörler Sağlık Kuruluna sevk edilir. Sevk yazısında görevlendirilecekleri yerlerde çalışmaya uygun olup olmadığının tayin edilmesi istenir. Profesörler Sağlık Kurulunca bu kişiler hakkında "Belirtilen Görevleri Yapar" veya "Belirtilen Görevleri Yapamaz" şeklinde karar verilir. Profesörler Sağlık Kurulu kararında bu personelin kontrol muayenelerinin yapılıp yapılmayacağı ya da hangi aralıklarla yapılacağı da belirtilir ve "Belirtilen Görevleri Yapar" kararı alanların raporları Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığınca onaylanıp, kuvvet komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı veya Sahil Güvenlik Komutanlığı tarafından, Genelkurmay Başkanlığının onayı alındıktan sonra uygun göreve ataması yapılır. Müteakiben personelin durumu ilgili kuvvet komutanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ile Sahil Güvenlik Komutanlığı tarafından, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığına bildirilir.

Bu şekilde istihdam edilen personel, bu durumlarını belgelemeleri halinde görev tahsislilerle birlikte TSK’nde görev yaptığı sürece kendilerine konut tahsisi yapılır.

Ğ. Silah Bulundurma ve Taşıma Ruhsatının Harçtan Muaf Tutulması:

6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkındaki Kanun gereğince; 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamında malül olan personelin silah bulundurma yetkisi olması halinde sadece bir silahla sınırlı olmak kaydıyla, bulundurma veya taşıma ruhsatı harçtan muaf tutulur.

H. Askeri Kimlik Kartı Verilmesi:

TSK Kimlik Kartı Yönergesi gereği; TSK emeklilik statüsünü muhafaza eden Sb., Astsb., Uz.J., Uz. Erbaşlara askeri kimlik kartı verilir. Ayrıca 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki görevlerde malül gazi olan Yedek Subaylar ve aile fertlerine TSK Kimlik Kartı verilir .

I. Orduevlerinden Yararlanma:

Malül Gazi Muvazzaf Sb., Yd.Sb. (3713 sayılı Kanuna tabi olanlar), Astsb. dul ve yetimleri (anne, baba dahil) kendilerine verilen TSK Kimlik Kartı ile Orduevleri ve askeri tesislerden yararlanabilir.

İ. Hastanelerden Yararlanma:

Maaş bağlanan eş, çocuk, anne ve babalar başka bir Sosyal Güvenlik Kurumunun (SSK, BAĞ-KUR gibi) sağlık hizmetlerinden faydalanmıyorlarsa, bunların tedavi giderleri Emekli Sandığı'nca ilgili mevzuat hükümlerine göre karşılanır ve sağlık karneleri Emekli Sandığı Gn.Md.lüğünce verilir.

İç Hizmet Kanununun 70 nci maddesine göre; harp ve vazife malûllüğünü gerektiren sebeplerden dolayı sakat kalan Yd.Sb., Erbaş/Erlerin aylık almaya müstahak dul ve yetimleri de askeri hastanelerden istifade ederler.

J. Kredi Yurtlar Kurumu Yurtlarından İstifade Etme İmkanı:

2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkındaki Kanunun 7 nci maddesine göre; bu Kanunda yazılı hallerde çalışamayacak derecede sakat kalanların çocuklarından, yüksek öğrenim yapmakta olanlar Devlete ait yurtlar ile yüksek öğrenim kredilerinden (yürürlükteki mevzuata göre) öncelikle yararlanırlar.

K. Yüksek Öğretimde Okuyan Malül Gazi Personel Çocuklarından Katkı Payı Alınmaması:

Yüksek öğrenim gören 3713 sayılı Kanuna tabi malül gazi personelin çocuklarından yüksek öğrenim öğrenci katkı payı alınmamaktadır.

L. Malül Gazi Personel Çocuklarının Özel Öğretim Kurumlarından Ücretsiz İstifadesi:

Öncelik şehit çocuklarında olmak üzere, şehit ve malül gazi personel çocukları % 1 oranında özel eğitim kurumlarından ücretsiz istifade ederler.

M. 19 Eylül Gaziler Günü ile Dünya Özürlüler Gününde İdari İzin Verilmesi:

2005/27 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile; 19 Eylül Gaziler Gününde yapılacak etkinliklere rahatlıkla katılabilmelerini sağlamak amacıyla kamu kurum/kuruluşlarında çalışan malül gaziler ile eşleri 19 Eylül Gaziler Gününde idari izinli sayılmışlardır.

2002/58 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile ise; 10-16 Mayıs Sakatlar Haftasının ilk günü ile 3 Aralık Dünya Özürlüler Gününde, kamuda görev yapan tüm özürlüler idari izinli sayılacaktır. Özürlü kartına sahip malül gaziler de bu haktan yararlanmaktadır.

N. TSK Sosyal Tesislerinden İstifade Ücreti Alınmaması:

TSK Sosyal tesislerinden istifade eden malül gazi personelden giriş ve otopark ücreti alınmamaktadır.

O. TSK Ali ÇETİNKAYA İlk Kurşun Rehabilitasyon Merkezi’nden Yararlanma (Sb. / Astsb. / Uzm.J./ Uzm.Erb./ Erb./Er):

Balıkesir İli, Ayvalık İlçesinde dört yıldızlı bir otel konumunda olan, TSK.Ali ÇETİNKAYA İlk Kurşun Rehabilitasyon Merkezinden, malül, gazi, harp malülü gaziler ile TSK’nde görev yaparken yaralanarak tedavileri devam eden personelden GATA K.lığı tarafından haklarında “TSK Ali Çetinkaya İlk Kurşun Rehabilitasyon Merkez K.lığında Rehabilite Edilmesi Uygundur” raporu düzenlenen Sb., Astsb., Uz.J., Uz.Erb., Erbaş/Erler ve aileleri istifade ederler. Malül/Muharip gazi evli ise eş ve çocukları, bekar ise anne, baba ve bekar kardeşleri ile birlikte tesisten yararlanabilmektedir.

Tesisten faydalanan malül gazi erbaş/er ve ailesinin (eş, çocuk, anne, baba) gidiş-dönüş yol paraları (otobüs, tren ücreti veya özel aracıyla gelenlere şehirlerarası belediye rayici dikkate alınarak) ve tesisteki tabldot usulü yemek paraları (sabah, öğle, akşam) TSK Mehmetçik Vakfı bütçesinden Rehabilitasyon Merkez K.lığınca karşılandığından, tesisten yararlanan malül gazi ve ailesine ücretsiz bir tatil geçirme imkanı sunulmaktadır. Tesisten faydalanmak için K.K.K.lığı Per.İşl.D.Bşk.lığı (Yücetepe-ANKARA) adresine dilekçe ile müracaat edilmesi gerekmektedir. Dilekçe örnekleri As.Ş.Bşk.lığı ile en yakın Askeri Birlik K.lığından temin edilebilir.

Ö. TSK Rehabilitasyon ve Bakım Merkezi:

Başta malül gazilerimiz olmak üzere hak sahibi tüm TSK personeli ve ailelerine hizmet vermekte olan ve Ankara-Bilkent’te bulunan TSK Rehabilitasyon ve Bakım Merkezi’nde malül gazi personelin, her türlü ortopedik (Eklem hareket kısıtlıkları, ampüteler, ortez ve protez uygulamaları, sekel bırakan (kalıcı) nitelikte romatizmal hastalıklar, yürüyüş bozuklukları ve diğer ağrılı kas iskelet sistemi hastalıkları vs.) ve nörolojik (Omurilik yaralanması, beyin hasarı, inme, sinir sistemi hastalıkları vs.) sakatlık ve özürlülüğün bulunduğu hastaların rehabilitasyonu yapılmaktadır.

Ayrıca muayene ve tedavilerini yaptırmak için Ankara dışından gelen malül gaziler ve refakatçileri için Merkez bünyesinde 50 Yataklı Otel ile bakıma muhtaç malül gazilerin ömür boyu kala bilecekleri 50 Yataklı bir Bakım Merkezi de hizmet vermektedir.

P. Devlet Memuru Olarak Görev Yapan Malül Gazilerle Yakınlarının Tayini :

“Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmeliğe” ilave edilen bir madde ile; terörle mücadelede malül olanların devlet memuru olarak görev yapan eş, çocuk, anne/baba ve kardeşlerinin atanma taleplerinin yerine getirilmesi kolaylaştırılmıştır.

R. Elektronik Ortamda İlköğretim Okullarına Kayıt:

Milli Eğitim Bakanlığınca çıkarılan 2007/45 numaralı Genelge ile; ilköğretim kurumlarına kaydedilecek veya okullar arasında nakledilecek malül ve muharip gazi çocuklarına, talepleri halinde istedikleri okullarda öğrenim görebilme imkanı sağlanmıştır.

S. Spor Müsabakalarından Ücretsiz İstifade Etme:

Kullanım hakkı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğüne ait olan tesislerde yapılacak spor müsabakalarında harp ve vazife malülü gazilerimize T.C.Emekli Sandığı Genel Müdürlüğünce kendilerine “Gazi Tanıtım Kartı” verilen malül gazilerimizle muharip gazilerimiz için özel yer tahsis edilmektedir.

Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğüne ait olup, spor kulüplerine veya kamu kurum ve kuruluşlarına protokol karşılığında devredilen, kiralanan veya süreli intifa hakkı tesis edilen stadyumların, malül gazilerimizle, muharip gazilerimizin girmesi için her türlü tedbir alınarak, gereken kolaylık sağlanmaktadır.

Tüm harp ve vazife malülü gazilerimiz müsabaka yerlerine, T.C.Emekli Sandığı Genel Müdürlüğünce kendilerine verilen üzerinde “Gazi” yazan kartlarını göstermek suretiyle girebileceklerdir.

T. Kamu Kurum ve Kuruluşlara Ait Sosyal tesislerden Faydalandırılma

2006/16 sayılı Başbakanlık Genelgesi’ne göre; şehidin anne, baba, eş ve çocukları, ikametgah mahalleri dışına çıktıklarında, kamu kurum ve kuruluşlarına ait sosyal tesislerden bu kurum/ kuruluşların kendi personeline uyguladıkları ücret tarifesine göre yararlandırılırlar.

2.2.2.      Şeref Aylığı Alan Muharip Gazilere Sağlanan Haklar

1005 sayılı “İstiklal Madalyası Verilmiş Bulunanlara Vatani Hizmet Tertibinden Şeref Aylığı Bağlanması Hakkında Kanun” kapsamında, Milli mücadeleye iştirak eden ve bu sebeple kendilerine İstiklal Madalyası verilmiş bulunan Türk vatandaşları ile 1950 yılında Türk Tugayının Kore'ye ayak bastığı Ekim ayında başlamak ve 1953 yılı Pan-Munjon Ateşkes Anlaşmasına kadar Kore'de fiilen savaşa katılmış olan Türk Vatandaşlarına ve 1974 yılında Temmuz 1 inci ve Ağustos 2 nci Barış Harekatına Kıbrıs'ta fiilen görev alarak katılmış olan Türk Vatandaşlarına sağlanan imkanlar aşağıdadır.

1. Şeref Aylığı Bağlanması :

Vatani hizmet tertibinden 5750 gösterge rakamının her yıl Bütçe Kanunu ile tespit edilen memur maaş katsayısı ile çarpılmasından bulunacak miktarda aylık bağlanır. Hak sahibinin ölümü halinde bu aylık dul eşe % 75 oranında bağlanır, ancak dul eşin tekrar evlenmesi halinde kesilir. Yukarıda belirtilenlerden herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan gelir veya aylık bağlanmadığı gibi, zorunlu olarak sosyal güvenlik kurumlarından birine tabi olmayı gerektiren bir iste de çalışmadığını belgelemek suretiyle yazılı talepte bulunan hak sahiplerinin aylıkları ise yazılı taleplerinin Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığının kayıtlarına geçtiği tarihi takip eden aydan geçerli olmak üzere ve bu durumları devam ettiği müddetçe 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan 30 günlük net asgari ücret tutarı (dul eşler için bu tutarın % 75’i) esas alınarak ödenir.

Vatani hizmet tertibinden bağlanan aylıklar hiç bir suretle haczedilemez.

2. Ücretsiz Seyahat İmkanı :

Emekli Sandığı Gn.Md.lüğünce şeref aylığı bağlanan muharip gazilerle eşlerine her birisi için ayrı ayrı olmak üzere “Ücretsiz Seyahat (SERBEST) Kartı” verilir. Muharip gaziler, eşleri ve dul eşleri; Devlet Demiryolları, Türkiye Denizcilik İşletmeleri iç hat vasıtalarında 1 nci mevkide ve Belediye vasıtalarında ücretsiz seyahat ederler.

3. Sağlık Hizmetlerinden İstifade İmkanı :

1005 sayılı Kanun kapsamında aylık bağlananlar ile bunların eşlerinin resmî sağlık kurum ve kuruluşlarında veya bu kurum ve kuruluşlarca sevk edildikleri özel sağlık kurum ve kuruluşlarında görecekleri tedavilere ilişkin giderler ile ilaç giderleri; herhangi bir katılım payı veya fark alınmaksızın, Devlet memurlarının tedavi yardımına ilişkin usûl ve esasları çerçevesinde ve bu amaçla Millî Savunma Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanır.

4. Meskende Tüketilen Elektrik Enerjisinde İndirim:

Şeref aylığı bağlanmış olanların ve dul eşinin meskeninde (evinde) tükettiği elektrik enerjisine % 40 oranında indirim uygulanmaktadır.

5. Meskende Tüketilen Su Ücretinde İndirim :

Şeref aylığı bağlanmış olanlara, belediyelerce tahakkuk ettirilecek su ücretinde % 50’den az olmamak üzere indirim uygulanır. Bu oran minimum oran olmakla birlikte en fazla %100 oranına kadar belediyelerce çıkartılabilir.

6. Elektronik Ortamda İlköğretim Okullarına Kayıt:

Milli Eğitim Bakanlığınca çıkarılan 2007/45 numaralı Genelge ile; ilköğretim kurumlarına kaydedilecek veya okullar arasında nakledilecek muharip gazi çocuklarına, talepleri halinde istedikleri okullarda öğrenim görebilme imkanı sağlanmıştır.

7. Spor Müsabakalarından Ücretsiz İstifade Etme:

Kullanım hakkı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğüne ait olan tesislerde yapılacak spor müsabakalarında harp ve vazife malülü gazilerimize T.C.Emekli Sandığı Genel Müdürlüğünce kendilerine “Gazi Tanıtım Kartı” verilen malül gazilerimizle muharip gazilerimiz için özel yer tahsis edilmektedir.

Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğüne ait olup, spor kulüplerine veya kamu kurum ve kuruluşlarına protokol karşılığında devredilen, kiralanan veya süreli intifa hakkı tesis edilen stadyumların, malül gazilerimizle, muharip gazilerimizin girmesi için her türlü tedbir alınarak, gereken kolaylık sağlanmaktadır.

Tüm harp ve vazife malülü gazilerimiz müsabaka yerlerine, T.C. Emekli Sandığı Genel Müdürlüğünce kendilerine verilen üzerinde “Gazi” yazan kartlarını göstermek suretiyle girebileceklerdir.

2.3.  Gazilerin Rehabilitasyonu

2.3.1.      Rehabilitasyon Nedir?

Latince kökünden gelen “Rehabilitasyon” kelimesi, “Re” (yeniden) ön takısından ve “Habilitasyon” (muktedirlik, kabiliyet, beceri) sözcüğünden ibarettir. Lâfzı olarak Türkçe karşılığı “yeniden kabiliyet kazanma” veya “yeniden (eski) güce erişme” olabilir. Bedenen, alken veya ruhen sağlıklı olmayan kişilere yönelik yapılan tıbbi, mesleki ve psiko-sosyal hizmetlerdir (Seyyar, 2002:430).

Rehabilitasyonun temel hedefi; fertleri, hem ihtiyaç içine düşmekten korumak, hem de sakat kişilerin işte, okulda, evde, toplum içinde uyum içinde yaşamalarını sağlamaktır (Seyyar, 2002:431).

Herhangi bir sebeple engelli hale gelen kişileri topluma kazandırmak için uygulanan tedavilerin bir bütünüdür. Rehabilitasyon aynı zamanda bir ekip tedavisidir. Ekipte fizik-tedavi uzmanı ve terapistler (fizyoterapist, iş ve meşguliyet terapisti, psikolog, sosyal hizmet uzmanı vs.) yer almaktadır. Bir ülkenin gelişimine bağlı olarak o ülkedeki rehabilitasyon faaliyetleri de gelişmektedir. Tedavide, hastaneden taburcu olduktan sonra hastanın işinin ve evinin de düzenlenmesi yer almaktadır (http://www.ailem.com, 31.03.2008).

Tıbbı Rehabilitasyon; beklenmedik bir hadiseden dolayı ortaya çıkan malulluk, hastalık, sakatlık veya özürlülük gibi her türlü bedeni rahatsızlıkları ortadan kaldırmak veya en az düzeye getirmek maksadıyla yapılan tıbbi müdahale ve tedavi yöntemlerinin bütünüdür. Tedavi yöntemlerinin başında hareket terapisi, fizik tedavisi ve egzersizler gelir (Seyyar, 2002:603).

Bir başka deyişle tıbbi rehabilitasyon; kişinin sağlığını şu veya bu şekilde tehdit etmiş örneğin özürlülük durumunu, fizyolojik, anatomik ve çevresel kısıtlamaların elverdiği ölçüde azaltmaya, mümkünse ortadan kaldırmaya yönelik tedavi uygulamalarını içeren ve özürlü kişinin fiziksel kapasitesini maksimumu dereceye çıkartarak günlük yaşamda mümkün olabilen en üst fonksiyonel bağımsızlık seviyesine ulaşmasını sağlamayı amaçlayan hizmetler bütününüdür (Seyyar, 2004:443).

Psiko-Sosyal Rehabilitasyon; Malulluk veya özürlülük durumuyla karşı karşıya kalan kişinin bu durumun sonucunda ortaya çıkan psikolojik sorunlarla baş edebilmesini sağlamak amacıyla psikologlar tarafından uygulanan psikoterapilerdir. Ayrıca kişinin maruz kaldığı durum sonrasında sosyal hayata uyumunun sağlanmasına yönelik yapılan sosyal faaliyetler de psiko-sosyal rehabilitasyon kapsamına girmektedir.

Mesleki Rehabilitasyon; sakatlanmış bir kişinin uygun bir işte çalışabilmesini, bu işte başarı sağlayabilecek mesleki rehberlik, mesleki eğitim, seçilen bir işe yerleştirme, işyerinde uyum gibi mesleki hizmetlerle ilgili tedbirleri gerektiren sürekli ve koordineli hizmetler bütünüdür. Mesleki rehabilitasyonun etkili ve başarılı olabilmesi için, şu faktörlerin dikkate alınması gerekmektedir (Seyyar, 2002:366);

1)      Özürlü kişinin fiziki ve mesleki yetenekleri ve imkanları belirlenmelidir (Değerlendirme).

2)      Özürlünün çalışma gücü ve niteliği olabildiğince artırılmalı ve çalışma kapasitesine göre mesleki eğitim imkanları sunulmalıdır (İşe hazırlama ve mesleki eğitim).

3)      Mesleki eğitim ve işe yerleştirme imkanları göz önünde tutularak, özürlüye yönlendirici önerilerde bulunulmalı ve kendisine uygun bir çalışma ortamı hazırlanmalıdır (Rehberlik ve işe yerleştirme).

4)      Özürlüyü, faydalı ve verimli olabileceği meslek alanlarına yerleştirdikten sonra çalıştığı ortamın mimari yönden kendisine uygun olması yönünde düzenlemelere katkıda bulunulmalı ve özürlü, işe bütünüyle adapte oluncaya kadar izlenilmelidir (Korumalı istihdam).

Rehabilitasyonun gerçekleşmesinde en önemli husus; insanların birbirlerinin hak ve hukûkuna riâyet etmesi, her insanın mesût bir hayat hakkı olduğunun düşünülmesidir. Ortaçağda Avrupalılar, rehabilitasyon diye bir kelimeden habersizdiler. Çünkü insanların birbirlerinin hak ve hukûkuna riâyet etmesini ve dolayısıyla sosyal adâletin gerçekleşmesini sağlayan bir inanıştan mahrumdular. Sakatlar dilenmek mecburiyetindeydi. Alkolikler, hırsızlar, hastalar, yurtsuzlar toplum dışına itilir, orada adâletten, doğruluktan uzak ve acılarıyla başbaşa bırakılır, müsait bir yerde çekecekleri acının birkaç katını çekerlerdi. Buna mukâbil, o zamanki İslâm devletlerinde rehabilitasyonun en güzel misâlleri veriliyordu. Gerek o zamanki İslâm devleti eliyle, gerekse fertlerin vicdanındaki inanç sebebiyle aç ve açıkta kimse kalmaz, düşkünlerin, sakatların ellerinden tutulurdu. Hastalar o zaman, faydaları şimdi dünyâca kabul edilmiş olan hastânelerde tedâvi edilirdi. İslâm devletlerinin dışa açılma siyâsetleri sâyesinde Müslümanlar gittikleri gayrimüslim devletlere de güzel ahlâk ve yaşayışlarını götürmüşler, oradaki insanlara medenîce yaşamayı öğretmişlerdir (http://www.saglikbilgisi.com, 31.03.2008).

2.3.2.      Türkiye’de Gazilere Yönelik Rehabilitasyon Faaliyetleri

Gazilere yönelik rehabilitasyon faaliyetleri ülkemizde TSK Rehabilitasyon Merkezi’nde sağlanmaktadır. Gazilerimizin ve diğer hastaların, yaşamlarında karşılaştıkları fiziki, psikolojik ve sosyal zorlukları tek başına ve/veya aileleri ile birlikte güven duygusu içinde aşabilen bireyler haline gelmelerini sağlayabilmek amacıyla bu merkezde; Tıbbi Rehabilitasyon, Psikolojik ve Sosyal Rehabilitasyon ile Mesleki Rehabilitasyon çalışmaları yürütülmektedir.

TSK Rehabilitasyon Merkezi tarafından yapılan tüm bu faaliyetleri, TSK Rehabilitasyon Merkezi Halkla İlişkiler Uzmanı Ayşen Basa’dan alınan bilgiler ışığında aşağıdaki başlıklarda inceleyelim:

2.3.2.1. Tıbbi Rehabilitasyon Birimleri ve Faaliyetleri

Nörolojik Rehabilitasyon Kliniği

Akut bakım, spinal kord (omurilik) ve kafa travması rehabilitasyonu alt bölümleri ile tüm klinik hizmetlerinin verildiği bölümdür. Bu bölüm Türkiye’de ilk defa modern yeniliklere uygun olarak spinal kord, beyin travması ve inme kısımları şeklinde ayrı ayrı oluşturulmuştur.  TSK Rehabilitasyon Merkezi, spinal kord rehabilitasyonunda Türkiye’nin önde gelen sayılı kuruluşlarındandır. Travmatik beyin hasarına bağlı felçlerin rehabilitasyonunda Türkiye’nin örgütlenmiş tek merkezidir. Ayrıca bu merkezde bulunan “scare pilot”  -çevre kontrol sistemi- ellerini kullanamayan hastaların yaşamlarını kolaylaştıran bir sistem olarak hizmet vermektedir.  Bu sistem, sesle verilen komutlarla hastanın odasındaki pek çok şeyi kontrol etmesini sağlamaktadır. Örneğin hasta sözle uyarı vererek, yatağının baş  ve ayak kısmını kaldırıp indirebilmekte, TV’yi ve radyoyu açıp kapatabilmekte, odanın ve baş ucu lambasının açılıp kapatılmasını sağlamakta, hemşireyi çağırabilmektedir. Bu sistem her klinikte bir odada mevcuttur. Bu klinik 100 yatak kapasitesiyle hizmet vermektedir.

Ortopedik Rehabilitasyon Kliniği

100 yatak kapasiteli, romatolojik ve ortopedik rehabilitasyon alt bölümleri ile tüm klinik hizmetlerinin verildiği bölümde; ampute hastalar, kırık sonu sakatlıklar, ortopedik bağ tamiri ameliyatları, her çeşit eklem sakatlığı ve romatoid artrit ile artoz sonu sakatlıklara sahip hastalar tedavi edilmektedir.

Küçük Cerrahi Müdahale Kısmı

Bu bölüm iki ameliyathane ve 6 yataklı modern bir yoğun bakım ünitesinden oluşmaktadır. Merkezde yatan hastaların yatak yaraları, beyin sinir cerrahisi, plastik ve rekonstrüktif cerrahi ile üroloji ile ilgili ameliyatlar yapılmaktadır. 

Hiperbarik Oksijen Ünitesi

Merkezde bulunan tek kişilik hiperbarik oksijen ünitesinde, yatan hastaların bası yaraları, kemik iltihapları ve iyileşmeyen yaralarının tedavisi yapılmaktadır.

Nörofizyoloji ve Biofeedback Kısmı

Sinir ve kas hastalıklarında tanı koymayı sağlayan EMG, SEP, MEP incelemelerinin yapıldığı nörofizyoloji birimidir. Biofeedback kısmında görsel ve işitsel uyarılara hastanın verdiği tepkinin değerlendirmesi ve geliştirmesi sağlanır.

Hareket Sistemi Test Kısmı

Performans Laboratuarı: Her türlü solunum  testi ile  egzersiz sonrası kardiak performans ve kas gücünün değerlendirildiği  laboratuardır. Hastalarda ortaya çıkan solunum yetersizliği değerlendirilir, tedavi sonrası gelişim gözlenir, hayat boyu takipte hastanın verilen egzersizleri evinde yapıp yapmadığı kontrol edilir. Kardiak performans ünitesi hastalar kadar sağlıklı kişilerin de kardiak kapasitelerini değerlendirmeye imkan verir. 

İzokinetik Laboratuar: Bel, kol, bacak kaslarının, kas gücünün bilgisayarlı dinamometre ile ölçüldüğü laboratuardır. İzokinetik egzersiz, diğer kas egzersizlerine göre, hastaya kendini geliştirmesi için avantaj sağlar, kas gücünün dakik ölçümüne izin verir.

Hareket Analiz Laboratuarı: Yürüyüş paterni herhangi bir nedene bağlı olarak normalden sapan hastanın, yürüyüşünün normalden ne kadar saptığını, tedavi programının etkinliğini değerlendiren yedi infrared, iki dijital kamera ve bir platformdan oluşan laboratuardır. Böylelikle hastaların yürüyüş bozuklukları tespit edilerek tedavi programları planlanır. Aynı zamanda ayak tabanı basınç ölçer ve gluteal bölge basınç ölçer cihazlarıyla  Türkiye’de tektir. Gluteal bölge basınç ölçer, tekerlekli sandalyede oturan hastanın kalçalarına gelen basıncı ölçerek, hastaya uygun minder seçiminde rehberlik eder ve basınç yaralarının gelişim riskini en aza indirir.

Egzersiz Kısmı

Nörolojik ve Ortopedik Egzersiz Salonları: Merkezin spinal kord, kafa travma ile ortopedik ve romatolojik rehabilitasyon kliniklerinde yatan hastaların egzersizlerinin yapıldığı salondur. Bu bölümde hastaların kas kuvvetini ve koordinasyonunu arttırmaya  ve eklem limitasyonlarını açmaya yönelik tedavileri son derece teknolojik cihazlar yardımıyla desteklenmektedir.

Ayaktan Hasta Egzersiz Salonu:  Hastanenin fizik tedavi polikliniğinde muayeneye gelen ve egzersiz tedavisi uygun görülen hastaların fizyoterapistler tarafından tedavilerinin yapıldığı salondur. 

Pediatrik Rehabilitasyon Egzersiz Salonu: Fiziksel özür ve rahatsızlıkları olan 
0-16 yaş grubu çocukların rehabilitasyonlarının fizyoterapist tarafından yapıldığı salondur. Salonda çocuk hastaların egzersiz motivasyonlarını arttırıcı ve tedavilerini destekleyici cihazlar ile tedavi araçları yer almaktadır.

El Egzersiz Salonu: Herhangi bir nedene bağlı olarak (kaza, hastalık, travma gibi) el fonksiyonlarını kaybeden hastaların bu fonksiyonlarını tekrara kazandırmaya yönelik tedavilerinin fizyoterapist tarafından yapıldığı salondur.  Salonda ince el becerilerini yapmayı sağlayan, ince el kaslarının kuvvet ve koordinasyonunu arttırmaya yönelik pek çok cihaz bulunmaktadır.

Hidroterapi Kısmı

- Hidroterapi-1 ve Hidroterapi-2

Hidroterapi bölümü, Hidroterapi –1, Hidroterapi –2, Ortopedik Tedavi Havuzu ve Nörolojik Tedavi Havuzundan oluşmaktadır.

Hastanın tedavi bölgesini rahatlatarak, egzersiz tolerasyonunu arttırmak amaçlı hizmet veren Hidroterapi – 1 ve Hidroterapi –2’de girdap banyoları, galvani banyoları, zıt duşlar, kelebek banyosu , basınçlı su duşu , fin hamamı ve su altı masaj banyosu bulunmaktadır.

- Ortopedik ve Nörolojik Tedavi Havuzları

Ortopedik ve nörolojik tedavi havuzlarında,  fizyoterapistlerin gözetiminde hastaların, suyun sıcaklığı ve kaldırma kuvveti özelliklerinden faydalanılarak, kasların kuvvetlendirilmesi ve yine su içinde yapılan egzersizlerle spastik kaslarda gevşeme sağlanması gibi tedaviler yürütülmektedir. Ayrıca bu havuzların yanısıra bu bölümde  oynar tabanlı havuzlar mevcuttur. Bu havuzların tabanı alçaltılıp, yükseltilerek   suyun   kaldırma   kuvveti   özelliğinden yararlanılarak ve su seviyesinde değişiklikler yapılarak hastanın tedavisi yapılmaktadır. Ayrıca havuzun dışının camla kaplı olması hastanın hareketinin dışarıdan gözlenmesine olanak sağlamaktadır.

Elektroterapi

Yatarak ve ayaktan tedavi gören hastaların tedavi bölgelerine ısı, ışık, elektrik vb. yüzeysel ve derin sıcaklık ajanları uygulanarak egzersiz öncesi hazırlık sağlanır. Uygulanan bu tedaviyle hastanın tedavi bölgesindeki ağrının hafifletilmesi, kasların gevşetilmesi ve kan dolaşımının hızlandırılması gerçekleştirilir.

Konuşma Terapisi

Bölümün amacı, ses, konuşma ve yutma/ yutkunma patolojisi ile ilgili bozuklukların tanı ve tedavisidir.  Bu bölümde, travmatik konuşma problemleri, nörolojik konuşma problemleri, akıcı konuşma problemleri, artikülasyon problemleri ile yutma ve yutkunma problemlerinde ön görüşme ve tanı hizmetleri verilmektedir. Terapinin gerekli olduğu durumlarda  ve uygun koşullarda belirtilen konuşma problemleri için bireysel olarak hazırlanmış terapi programları  kişisel ya da grup terapi programlarıyla uygulanmaktadır.

Pediatrik Rehabilitasyon Kısmı

Bu bölümde fiziksel,  zihinsel  ve  gelişim  geriliği olan 0-16 yaş grubu, yatan ve ayaktan hastaların, rehabilitasyonlarına yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Birimde, fiziksel özüre sahip çocuklara egzersiz yaptırılan egzersiz salonu ile tüm özür grubu çocukların eğitimsel ve gelişimsel aktivitelerinin yürütüldüğü oyun odası faaliyet vermektedir.

2.3.2.2. Psikolojik ve Sosyal Rehabilitasyon Faaliyetleri

Psikolojik ve Sosyal Hizmet Danışma Kısmı

Birimde, hasta ve ailenin psiko-sosyal profilini ortaya koymak, uygun görülmesi durumunda çeşitli psikolojik testleri uygulamak, kendilerinden, çevrelerinden veya fiziksel kayıplarından kaynaklanan problemlerini tespit etmek ve bu problemleri çözme becerisi kazandırmak, hasta ve ailenin rehabilitasyon sürecine aktif katılımını temin etmek, hasta-aile, hasta-rehabilitasyon ekibi, hasta-diğer hastalarla arasında sağlıklı ilişki ve iletişim kurmak ve olası problemleri ortadan kaldırmak, varolanları çözümlemek, hasta ve ailenin mevzuat çerçevesinde kanuni hakları hakkında bilgilenmelerini temin etmek, hastanın iş yaşamına ilişkin engellerini ortaya koyarak, mesleki rehabilitasyon programına dahil edilmesini temin etmek ve iş olanakların değerlendirmek gibi etkinlikler yürütülmektedir.

2.3.2.3. Mesleki Rehabilitasyon Faaliyetleri

Meşguliyet Tedavisi ve Mesleki Rehabilitasyon Kısmı

Meşguliyet Tedavisi

Meşguliyet tedavisi bölümünde, iş uğraşı  terapisi  uygulanarak  günlük yaşam faaliyetlerinin (giyinme,yüz yıkama, yemek yeme, tuvalet, transfer aktiviteleri gibi) hastanın tek başına yapabilmesi, kendine yeterli hale gelmesi amaçlanmaktadır. Bölümde bulunan bir egzersiz salonu, ev şeklinde dizayn edilmiş bir alan ve yine özel olarak düzenlenmiş bir sokak, bu çalışmalar için egzersiz ve pratik alanı olarak kullanılmaktadır.

Mesleki Rehabilitasyon Bölümü

Mesleki Rehabilitasyon Bölümü’nde amaç, hastaların var olan el becerilerini geliştirmek, ilgi duydukları alanlarda yeni mesleki becerilere sahip olmalarını sağlamak ve ayrıca kendilerine uygun program ya da programlarda fiziki anlamda gelişmelerine katkıda bulunmaktır. Mesleki Rehabilitasyon Bölümü’nde 15 atölye hizmet vermekte olup, bu atölyeler şunlardır:

• Seramik atölyesi
• Halı dokuma
• Metal rölyef
• Oya
• Ebru sanatı
• Biçki-dikiş
• Ahşap boyama
• El sanatları
• Bilgisayar
• Fotoğrafçılık
• Ağaç işleri
• Matbaa
• Örgü- Dokuma
• Metal işleri
• Resim

Ortez-protez Kısmı

Ortez-Protez kısmı, doğuştan veya travmaya bağlı olarak alt ve üst ekstremite ve omurganın foksiyon kayıplarının giderilmesine yönelik protezlerin ve mevcut okstremito ve omurganın foksiyon kayıplarının giderilmesine yönelik ortezlerin yapıldığı ve hastaya tatbik edildiği bölümlerden oluşmaktadır. Her hastaya ölçüsü alınarak kişiye özel dünya standartlarındaki en son teknolojik imkanlar kullanılarak protez ve ortezler yapılmaktadır. Merkezin bünyesinde bir laboratuar olması araştırma ve bilimsel çalışmaların gerçekleştirilmesine de imkan sağlamaktadır. Merkezde, protez-ortez alanındaki uygulamalar tam teşekküllü rehabilitasyon hizmetleriyle desteklenmektedir. Bölümde, hastalar için silikon protezler yapılmaktadır. Bu protezler dokuya en yakın, en uyumlu ve antialerjan özelliğinden dolayı her seviyede uygulanabilmekte ve  her hasta grubunda olumlu sonuçlar vermektedir.

Spor Alanları ve Rekreasyon Kısmı

Gazilerden ve merkezde tedavi gören diğer hastalardan oluşan tekerlekli sandalye basketbol, tenis, masa tenisi, okçuluk, halter, görme engelli golbol takımları Karagücü adı altında kendi liglerinde, ulusal ve uluslararası müsabakalara katılmaktadırlar. İki ayrı spor salonunda basketbol, masa tenisi, bilardo, handbol, fitness salonları, okçuluk, halter etkinlikleri ile dış spor aktiviteleri olarak düzenlenmiş atletizm pisti, tenis kordu, voleybol, basketbol ve futbol sahaları yer almaktadır.

Merkezde yürütülen  sportif faaliyetlerin tümü, Gazilerin ve diğer engelli hastaların iyileşme sürecine katkısı olan ve bundan sonraki yaşam kalitelerini artırmaya yönelik çok önemli etkinlikleri içermektedir. Bedensel engelliler için spor, toplumla entegrasyon ve kişisel rehabilitasyon açısından çok büyük önem taşımaktadır. Doğuştan engellilerin bireysel hareket imkanlarının arttırılması ve sonradan engelli olanların kendilerine güvenlerinin sağlanması bakımından ayrı bir anlam ifade ettiği yadsınamaz bir gerçektir. Bilindiği gibi spor, sağlıklı ve mutlu bir yaşam için gerekli bir uğraştır ve tüm insanlar için önemlidir. Ancak sporun, engelli bireyler için daha farklı bir önemi vardır. Çünkü spor, zaten yaşamlarında bir çok engelle karşılaşan ve bu  engellerin  yarattığı stresle   birlikte   yaşayan engelli bireylere, yeni bir pencere açabilmektedir. Engel türü ve derecesi ne olursa olsun hareket etme, egzersiz yapma, sportif aktivitelere katılma bireye haz vermekte, hareket etmekten duyulan haz da bireyin yaşam motivasyonun arttırmaktadır.

Sağlık için olumlu katkılarının yanı sıra, birey spor yaparak yalnızlığını diğer insanlarla paylaşabilmekte, arkadaşlık kurabilmekte, dayanışmayı öğrenebilmekte, yeteneklerini tanıyarak gelişme olanağı yakalayabilmekte kendisine, bedenine ve diğer insanlara karşı olumlu duygular geliştirebilmektedir. Tüm bunlar da bireye anlamlı ve doyumlu bir yaşamı yakalama ve sürdürme şansını vermektedir. Hatta engelli bireyler, özel olarak düzenlenmiş yarışma sporlarının eğitim sürecini tamamlayabilmekte, yarışmalara katılabilmekte, başarı ve başarısızlığı yaşayabilmektedir. Bu anlamda da artık kendilerini engelli bir birey olmaktan çok “sporcu” olarak algılamaktadırlar. Bu duygunun verdiği güvenle bireyler engelleri ile başa çıkmasını öğrenebilmektedirler.

DEĞERLENDİRME

Türkiye’de gazilere sağlanan haklar yeterli gibi görünmektedir. Ancak gazilerle yapılan görüşmelerde edindiğim izlenimlere göre gazilerimiz bu haklardan özellikle manevi olanları konusunda yetersizliklerden yakınmaktadırlar. Gazilerimiz vatanın bölünmez bütünlüğünü sağlamak amacıyla canlarını ortaya koymuş ve bu uğurda sağlıklarından olmuşlardır. Ancak bunun sonucunda kendilerine ilgi ve şefkat gösterilmediklerini düşünmektedirler. Buna kısa bir örnek olarak Kore Gazisi Osman Yaşar EKEM (Muharip Gaziler Derneği Sosyal İşler Başkanı) ile yapılan görüşmemde; Kore Cumhurbaşkanı’nın çok uzaklardan Türkiye’ye gelerek T.C. Cumhurbaşkanlığı köşkünde Kore Gazileriyle görüşmek istemesi ve bu olayın onları ne kadar mutlu ettiğini; böyle bir davetin, uğruna sağlıklarından oldukları vatanlarının Cumhurbaşkanı’ndan gelmemesinin ise onları ne kadar üzdüğünü öğrendim.

Gazilere yönelik rehabilitasyon çalışmalarını ülkemizde ne yazık ki sadece TSK Rehabilitasyon Merkezi yürütüyor. Bu merkezlerin sayısının arttırılması gazilerimize olan borcumuzu bir nebze olsun hafifletme ve onları mutlu etmek adına atılması gereken önemli bir adımdır. Gazilerimizin yeni durumlarıyla sosyal hayata adapte olabilmeleri sadece ilgili birimler tarafından yapılan çalışmalarla değil, tüm halkımızın katkılarıyla yerine getirilebilecek bir görevdir. Onlara gerektiği değeri, ilgiyi, sevgiyi ve şefkati göstermeli; bu kültürü bizden sonra gelen nesillere de aktarmalıyız.