DULLARA YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR

 

Bülent Arpat

Sakarya Üniversitesi

Yüksek Lisan Öğrencisi

 

 

1. GİRİŞ

TDK, “dul” kavramını “Eşi ölmüş veya eşinden boşanmış kadın veya erkek” olarak tanımlamaktadır.

Rehabilitasyon kavramı ise yine TDK tarafından şöyle tanımlanmaktadır:

Birtakım hastalıklar, sosyal durum değişiklikleri vs. sonrasında ortaya çıkan veya doğuştan kaynaklanan biyolojik, fizyolojik ve psikolojik arızaların giderilmesi ya da etkilerinin en aza indirilmesi konusunda çalışmaların yapılan çalışmalar olarak tanımlanmaktadır (TDK).

Bu çalışmada, Seyyar’ın aşağıda açıklanan “rehabilitasyon” kavramına ilişkin tanımı yönlendirici olacaktır:

Bedenen, aklen veya ruhen sağlıklı olmayan kişilere yönelik yapılan tıbbi, mesleki ve psiko-sosyal hizmetlerdir. Hedef, en uygun araçlarla ve değişik yöntemlerle belirli işlevleri sınırlanan kişilere, bu işlevlerin yeniden kazandırılmasını ya da kişilerin bu işlevsel sınırlanma sebebiyle uğradıkları kayıpların giderilmesini sağlamaktır (Seyyar, 2002:430).

 

1982 anayasasının 41. maddesinde ailenin önemi “Aile, Türk toplumunun temelidir ve eşler arasında eşitliğe dayanır” şeklinde açıklanmış, ayrıca devletin koruma ve gözetmeye ilişkin misyonu 41. maddede “Devlet, ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunması ve aile planlamasının öğretimi ile uygulanmasını sağlamak için gerekli tedbirleri alır, teşkilâtı kurar” şeklinde yapılan düzenlemeyle garanti altına alınmıştır. Anayasa tarafından sağlanan bu garantiye ilişkin usul ve esaslar 4320 sayılı “Ailenin Korunmasına Dair Kanun” ile belirlenmiştir. Kanunun koruyucu hükümleri, çalışmamıza esas teşkil edeceğinden kanunun tamamına aşağıda yer verilmiştir:

Madde 1 – (Değişik: 26/4/2007-5636/1 md.)

Türk Medenî Kanununda öngörülen tedbirlerden ayrı olarak, eşlerden birinin veya çocukların veya aynı çatı altında yaşayan diğer aile bireylerinden birinin veya mahkemece ayrılık kararı verilen veya yasal olarak ayrı yaşama hakkı olan veya evli olmalarına rağmen fiilen ayrı yaşayan aile bireylerinden birinin aile içi şiddete maruz kaldığını kendilerinin veya Cumhuriyet Başsavcılığının bildirmesi üzerine Aile Mahkemesi Hâkimi meselenin mahiyetini göz önünde bulundurarak re'sen aşağıda sayılan tedbirlerden bir ya da birkaçına birlikte veya uygun göreceği benzeri başka tedbirlere de hükmedebilir:

Kusurlu eşin veya diğer aile bireyinin;

a) Aile bireylerine karşı şiddete veya korkuya yönelik söz ve davranışlarda bulunmaması,

b) Müşterek evden uzaklaştırılarak bu evin diğer aile bireylerine tahsisi ile bu bireylerin birlikte ya da ayrı oturmakta olduğu eve veya işyerlerine yaklaşmaması,

c) Aile bireylerinin eşyalarına zarar vermemesi,

ç) Aile bireylerini iletişim araçları ile rahatsız etmemesi,

d) Varsa silah veya benzeri araçlarını genel kolluk kuvvetlerine teslim etmesi,

e) Alkollü veya uyuşturucu herhangi bir madde kullanılmış olarak şiddet mağdurunun yaşamakta olduğu konuta veya işyerine gelmemesi veya bu yerlerde bu maddeleri kullanmaması,

f) Bir sağlık kuruluşuna muayene veya tedavi için başvurması.

Yukarıdaki hükümlerin uygulanması amacıyla öngörülen süre altı ayı geçemez ve kararda hükmolunan tedbirlere aykırı davranılması halinde tutuklanacağı ve hakkında hapis cezasına hükmedileceği hususu şiddet uygulayan eş veya diğer aile bireyine ihtar olunur.

Eğer şiddeti uygulayan eş veya diğer aile bireyi aynı zamanda ailenin geçimini sağlayan yahut katkıda bulunan kişi ise hâkim bu konuda mağdurların yaşam düzeylerini göz önünde bulundurarak daha önce Türk Medenî Kanunu hükümlerine göre nafakaya hükmedilmemiş olması kaydıyla talep edilmese dahi tedbir nafakasına hükmedebilir.

Bu Kanun kapsamındaki başvurular ve verilen kararın infazı için yapılan icraî işlemler harca tâbi değildir.

Madde 2 – (Değişik: 26/4/2007-5636/2 md.)

Koruma kararının bir örneği mahkemece Cumhuriyet Başsavcılığına tevdi olunur. Cumhuriyet  Başsavcılığı kararın uygulanmasını genel kolluk kuvvetleri marifeti ile izler.

Koruma kararına uyulmaması halinde genel kolluk kuvvetleri, mağdurların şikâyet dilekçesi vermesine gerek kalmadan re'sen soruşturma yaparak evrakı en kısa zamanda Cumhuriyet Başsavcılığına intikal ettirir.

Cumhuriyet Başsavcılığı koruma kararına uymayan eş veya diğer aile bireyleri hakkında Sulh Ceza Mahkemesinde kamu davası açar.

Fiili başka bir suç oluştursa bile, koruma kararına aykırı davranan eş veya diğer aile bireyleri hakkında ayrıca üç aydan altı aya kadar hapis cezasına hükmolunur.

Anayasa ve 4320 sayılı Kanundan anlaşılacağı üzere boşanma öncesinde veya sonrasında baskı gören taraf devlet tarafından korunma altına alınmaktadır.

Boşanma kaynaklı dulluğun azaltılması veya önlenmesi için devlet, aile kurumuna destek vermelidir. Seyyar’a göre devletin aile politikalarının aileye ve aile fertlerine bakan iki yönü vardır:

a) Ailelere aynî-nakdî yardımlar, b) Sosyal hizmetler ve eğitim çalışmaları. Aynî-nakdî yardımlar, çocuk parası, çocuk bakım parası, sigortası olmayanlara ücretsiz sağlık hizmetleri, analık parası, kira yardımları, ailelere vergi muafiyeti, analık izni, analık parası, çocuk bakım izni, çocuklu ailelere sosyal konutların verilmesi, çocukların eğitimi için maddi katkı gibi yardımlardır. Sosyal hizmetler ve eğitim çalışmaları ise şunlardır. Aile danışma merkezlerinin[1] kurulması, evlilik danışma merkezlerinin kurulması, eğitim sisteminde aile ve çocuk derslerinin okutulması, okulda cinsiyet eğitimine dair bilgilerin verilmesi, normal ve anormal cinsel tercihler arasındaki farkların çocuklara anlatılması, öksüz ve yetimlerin eğitim ihtiyaçlarının karşılanması ve kurumsal hizmetler verilmesi (Seyyar, 2006: 148)

 

2. Boşanma İstatistikleri:

 

Boşanma Sayıları
2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006
76.230	91.609	90.454	89.311	93.144	95.985	93489

 

 

Gittikçe artan bir trend gösteren boşanma vakaları, anayasa ile kendisine aileyi koruma-gözetme görevi verilen devletin, bu görevin yerine getirilmesi etkinliğini arttırabilmek için çeşitli tedbirler almasını gerektirmektedir. Bu tedbirlerin ilk adımı mevcut boşanma vakalarının gerekçelerine dair analizini yapmak olmalıdır. Bilindiği gibi mevcut durumun sonuçlarını ortaya çıkaran analizi ortaya koymadan yapılacak iyileştirme çalışmalarının etkililiğinden söz etmek mümkün olmayacaktır.

Boşanma vakalarının nedenlerine ilişkin yapılan araştırmalarda % 96 ile en yüksek oranda karşılaşılan neden, “geçimsizlik” tir (http://www.ntvmsnbc.com)[2]. Geçimsizlik gerekçesinin nedenlerini ortaya koyacak pareto analizlerinin yapılarak bunları önlemeye yönelik stratejilerin geliştirilmesinin, devletin “aileyi koruma-gözetme”  misyonuna ilişkin anayasal görevinin icrasında önemli rol oynayacağı açıktır.

Boşanmaların azaltılmasına/önlenmesine ilişkin olarak “Önleyici Sosyal Siyaset Hizmetleri” kapsamında aşağıdaki faaliyetlerin gerçekleştirilmesi, boşanmaların önlenmesi yoluyla ailenin parçalanmasının önüne geçilmiş olacaktır:

2.1              Evlenme öncesinde

Evlenmek  isteyen çiftler, evlilik öncesinde değişik kurum ya da kuruluşlarca düzenlenecek kurslara tabi tutulmalıdır. Kursların “Aile Danışma Merkezleri” tarafından kurumsallaşma çalışmaları yürütülmeli, böylece aile yuvasının önemi, eşlerin sorumlulukları, kriz oluşturabilecek riskleri bertaraf etmenin yolları hakkında eşler bilgilendirilecek, huzurlu bir aile yuvasının tesisi sağlanmış olacaktır. Kursların müfredatı sosyal pedagoglar, sosyal psikologlar, ilahiyatçı bilim adamları, aile sosyologları, sosyal hizmet uzmanları tarafından hazırlanmalıdır. Kurslar halk eğitim merkezlerinde, aile danışma merkezlerinde, özel eğitim şirketlerinde veya okullarda verilmelidir. Bu hizmetler çerçevesinde anne adaylarına ve çocuklu ailelere çocuk bakım kursları verilmelidir (Seyyar, 2006: 126). [3]

2.2 Evlendikten sonra

Seyyar’ a göre, özellikle evliliğin ilk yıllarında büyük oranda ortaya çıkan boşanmaların önlenmesi için yapılacak rehberlik faaliyetleri aşağıda açıklanmıştır:

…Yeterli rehberlikten ve tecrübeden mahrum olan yeni çiftler için, kendi kendilerine problemlerini çözemediklerinden, psiko-sosyal danışmanlık hizmetleri sunan  aile merkezlerinin arabuluculuk fonksiyonları önem arz etmektedir. Geçinemeyen eşler, avukatlara ve mahkeme koridorlarına  gitmeden önce, aile danışma merkezlerinin uzlaştırıcı ve barıştırıcı hizmetlerinden yararlanmalıdır. Aile danışma merkezlerinin kriz birimlerinde görevli aile uzmanları, iyi niyetli ve tarafsız olarak öncelikle aile yuvasının yıkılmaması için tavsiyede bulunmalı ve geçimsizliğin esas sebebine göre alternatif çözüm önerileri sunmalıdırlar. Ekonomik sebeplerin ön planda olması halinde, özellikle çocuklu ailelere kamusal sosyal yardımın sağlanacağı garantisi verilmelidir. Geçimsizliğin kaynağının maddi olmaması halinde, aile mahremiyetine halel getirmeyecek biçimde boşanma sonrası, özellikle çocuklar üzerinde onarılmaz yaralar açabilecek sonuçlar hatırlatılmalıdır (Seyyar, 2006: 127). 

 

Anlaşıldığı üzere, devletin rehberlik hizmetleri ve kamusal sosyal yardım hizmetlerinin gerekli durumlarda hayata geçirilmesi, toplumun çekirdeği olan aile müessesesinin devamı üzerinde kritik bir önem haizdir. Boşanmanın gerçekleşmesi ve eşin (kadının) çocukları ile ortada kalması halinde, kadına alternatif çözüm imkânlarının devletçe sunulmamasının (boşanma öncesi ve sonrasında), boşanan kadının fuhuşa tevessülüne neden olabileceği açıktır.

 

3. DULLARA SAĞLANAN  SOSYAL POLİTİKALAR

 

3.1 Ölüm nedeniyle dul kalan kadınlara sosyal sigortalar kapsamında yapılan sosyal yardımlar: Eşinin ölümü nedeniyle dul kalan kadınlara, ölen eşin sosyal sigorta kapsamında çalışıyor olması veya emekli olması kaydıyla sosyal sigorta kollarından hak sahibi olarak ölüm aylığı bağlanmaktadır. 506 sayılı kanunun 68. maddesi, 5434 sayılı kanunun 66. maddesi, 1479 sayılı kanunun 45. maddesine göre dul aylığı bağlanmaktadır. Bu kapsama giren dullar ayrıca sağlık yardımlarından da faydalanabilmektedir.[4]

3.2 Boşanma nedeniyle dul kalan kadınlara sosyal sigortalar kapsamında yapılan sosyal yardımlar: Bu durumdaki kadınların sosyal sigorta kapsamındaki yardımlardan faydalanabilmesi;

o   Eşinin ölümü nedeniyle dul kalan kadınlar eşinin bağlı olduğu sosyal güvenlik kurumu tarafından hak sahibi olarak dul aylığına hak kazanmakta,

o   Evlenme öncesinde ölen sigortalının kızı olması nedeniyle sosyal güvenlik kurumlarının herhangi birinden hak sahibi olarak almakta olduğu maaşı askıya alınan yetim-öksüz kız çocuğu, kocasının ölümü ya da kocasından boşanma durumunda askıya alınan maaşını almaya yeniden hak kazanmaktadır.

3.3 Aile Danışma Merkezleri: Danışma Merkezleri, ailelerin ekonomik, toplumsal, kültürel ve psikolojik sorunlarla baş edebilmeleri için korunması, desteklenmesi ve güçlendirilmesi amacıyla açılan merkezlerdir. Söz konusu merkezler, 6 Haziran 1997 tarih ve 23011 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 572 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 2828 Kurum Kanunu’nun 3.Maddesinin “e” bendine eklenen 8. Fıkra’ya dayanılarak açılmıştır.

Bu merkezler; aile yaşamını korumak, desteklemek ve sorunların çözümüne yardımcı olmak amacıyla aile bireylerine yönelik koruyucu-önleyici, eğitici-geliştirici, tedavi ve rehabilite edici hizmetlerin yanı sıra rehberlik ve danışmanlık hizmetlerinin de verildiği merkezler olup, 11.09.2001 tarih ve 102 sayılı Bakan Onayı ile yürürlüğe giren “Aile Danışma Merkezi Çalışma Esasları Hakkında Yönerge” doğrultusunda hizmetlerini yürütmektedir.

Aile Danışma Merkezlerinde; aile hayatının geliştirilmesi ve güçlendirilmesi yoluyla ailenin refahı, mutluluğu ve bütünlüğünün sağlanması, uyumlu aile ilişkilerine katkıda bulunulması, aileyi bir arada tutan bağların kuvvetlendirilmesi, aile üyelerinin kişiliklerinin sağlıklı biçimde gelişmesi, birey olma potansiyellerinin güçlendirilmesi  ve toplumsal yaşama uyumlarının sağlanması, sağlıklı çocuk yetiştirme bilgi ve becerilerinin geliştirilmesi ile aile sisteminde özgürlük, sorumluluk ve toplumsal değerler arasında bir denge sağlanması amaçlanmaktadır. 

Söz konusu merkezlerde bu amaçlara uygun olarak; evliliğe hazırlık, eşler arası uyumsuzluk, tek ebeveynlik, ebeveyn-çocuk ilişkisinden doğan sorunlar, aile içi rol ve sorumlulukların dağlımı, yaşlı ve engelli üyelerin bakımı, boşanma öncesi ve sonrası yaşanan sorunların giderilmesi vb. konularda ailenin kendi kendine yeterli hale gelmesi yönünde mesleki çalışmalar geliştirilerek sürdürülmektedir.

Bu hizmetler “Aile Danışma Merkezi Çalışma Esasları Hakkında Yönerge” nin 8.maddesine göre sosyal çalışmacı, psikolog, çocuk gelişimci, hekim (tercihen aile veya toplum hekimi) ve avukat aracılığı ile verilmektedir.

Bu meslek elemanları aldıkları formasyon çerçevesinde; aile bireylerinin durumlarının incelenmesi, psikolojik özelliklerinin ve sosyal ilişkilerinin belirlenmesi, aile yapılarının ve sorunlarının saptanarak, bunlara dayalı tedavi planının hazırlanması ve uygulanması sürecinde aktif olarak görev almaktadırlar (http://www.shcek.gov.tr/Hizmetler/Kadin_Aile_Toplum/Aile_Danisma_Merkezleri.asp - Erişim Tarihi: 20.12.2007)

3.4 Kadın Konukevleri[5]: Kadın konukevleri, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü tarafından gizliliğin sağlanabileceği, ihtiyaç duyulan il ve ilçelerde açılır. Bu konukevlerinde ihtiyaca göre sosyal hizmetler veya psikoloji alanında yüksek öğrenim yapmış bir müdür, sosyal çalışmacı, psikolog, çocuk gelişimcisi, hemşire ile genel idare, yardımcı ve teknik hizmetler sınıfından ve tercihen bayan olmak üzere personel istihdam edilir. Kadın konukevlerinde sosyal hizmet kurulu, disiplin kurulu ve ilgili kanunlar gereği mali işlerin gerekli kıldığı komisyonlar bulunur. Kadın konukevlerinin hizmetleri, 12.07.1998 tarih 23400 sayılı resmi gazetede yayınlanan “Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu’na Bağlı Kadın Konukevleri Yönetmeliği”ne göre yürütülür. Bu merkezlerde yapılan faaliyetler aşağıda özetlenmiştir:

2.     Kadınların aileleri ya da eşleri ile olan anlaşmazlıklarının incelenmesi ve sorunlarının çözümlenmesine yardım amacıyla “Sosyal Kişisel Çalışma”, “Sosyal Grup Çalışması” ve “Toplumla Çalışma”  yöntemleri aracılığı ile mesleki uygulamaları gerçekleştirmek,

3.     Çocuğu ile kabulü yapılan kadınların, uygun görülmesi halinde çocukları hakkında 2828 sayılı Kanun hükümleri ve ilgili diğer mevzuat uyarınca gerekli önlemlerin alınmasına yönelik sosyal inceleme raporu düzenlemek,

4.     Kadınların kuruluşta kaldığı süre içinde gelecekte kendilerine yeterli olabilecekleri bir iş ve meslek edinmelerinde gerekli önlemleri almak, bu amaçla kadınların daha kolay ve daha iyi işler bulabilmeleri ve sosyo-ekonomik düzeylerinin yükseltilmesine yönelik, yaygın eğitim, işgücü eğitimi ve benzeri eğitim etkinliklerine katılmalarının sağlanması için çalışmalarda bulunmak, gerekli görülen kamu kurum ve kuruluşları ile gönüllü kişi ve kuruluşlarla işbirliği yapmak,

5.     Kadınların hukuki sorunlarının çözümlenmesinde yardımcı olmak,

6.     Kadınların ilgilerine göre zamanlarını değerlendirici etkinlikler düzenlemek,

7.     Gizlilik ilkesine uygun olarak, kadınlara ilişkin gerekli kayıtları tutmak, yapılan mesleki çalışmalarla ilgili rapor ve dosyaları düzenlemek, saklamaktır.

İl müdürlüğü veya ilçe sosyal hizmetler şube müdürlüklerince; kadın konukevine kabulü için başvuran kadınlardan aile içi şiddete maruz kalmış olanlara, 4320 sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun’un uygulanması amacıyla Cumhuriyet Başsavcılığına yazılı ihbarda bulunmaları konusunda rehberlik yapılır. Kuruluşa kabul edilen kadınların merkezde kalma süreleri üç aydır. Bu süre bir defaya mahsus üç ay daha uzatılabilir. Kuruluşun adresi, telefon numarası gizli tutulur. Kuruluşu tanıtan tabela asılmaz ve kuruluş binasında açılış törenleri düzenlenmez. Kadınlarla ilgili bilgi ve belgeler hiçbir şekilde açıklanmaz. Dosyalar, gizlilik ilkesine uygun olarak düzenlenir ve saklanır.

Kadın konukevlerinde; iklim, binanın fiziksel koşulları ve olanaklar dikkate alınarak düzenlenmiş, idari bölüm, ilk kabul bölümü, yatak odaları, oturma, okuma, yemek, eğitim ve rehabilitasyon, çocuk oyun ve etkinlik odaları veya salonları, çamaşır ve ütü odası, mutfak, banyo ve diğer gerekli bölümler bulunur.
Bölümlerin ev ortamına benzer bir şekilde döşenmesine özen gösterilir. Ayrıca merkez tarafından kadınlara ve öğrenim gören çocuklarına nakdi yardımlarda da bulunulur. Nakdi yardımların dışında kadınlara giyim yardımları da yapılır. Bu yardımlara konu olan malzeme ve miktarları aşağıdaki listede gösterilmiştir:

 

 

Kaynak: Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu’na Bağlı Kadın Konukevleri Yönetmeliği – www.shcek.gov.tr

3.5 Yeşil kart Hizmetleri: Herhangi bir nedenle dul kalmış kadının, herhangi bir sosyal güvencesinin olmaması, aylık geliri veya aile içindeki aylık gelir payının asgari ücretin 1/3 ünden az olması durumunda tedavi giderlerinin devletçe karşılanabilmesi yeşil kart alabilme hakkı bulunmaktadır (3816 S.K. Md.2)

Sosyal yardıma muhtaç fakir aileler yanında mağdur olan parçalanmış aileler tespit  edilmeli ve kendilerine aynî ve nakdî yardımlar yapılmalıdır. Muhtaç ailelerin, ihtiyaç duyacakları parasal yardım miktarının tespitinde, “asgari hayat seviyesi” kriter olarak alınmalıdır. Avrupa Birliği (AB) ne aday olan ülkemiz, bu konuda AB’nin asgari hayat düzeyinin tespiti ile ilgili önerdiği “Ortalama Net Gelirin Eşdeğerliliği” prensibini uygulamalıdır. AB prensibi doğrultusunda asgari hayat düzeyinin parasal boyutu, bir ülkede fert başına düşen ortalama gelirin % 40 ile % 60 arasındadır.

3.6  Türkiye Dışı Uygulama Örneği: İsrail

İsrail’ de “sivillere” ve “gazilere” yönelik olarak gruplandırılan rehabilitasyon hizmetlerinden, dulları da kapsayan “sivillere yönelik rehabilitasyon” kapsamı ve uygulamaları, TC Başbakanlığı raporlarından yapılan alıntı ile aşağıda verilmiştir:

… İsrail’de %10’ar düzeyinde olan işsizlik oranı; 40 yaş ve üzerindeki yaşlılar ile özürlü kişilerin iş bulmalarını zorlaştıran bir durum yaratmaktadır. Fakat İsrail Hükümeti dört sosyal güvenlik kategorisi içeren bir güvenlik ağı sağlamaktadır: a) Hastalık veya kaza sonucu oluşan özürlülük ve engel b) İş yaralanması sonucu oluşan özürlülük ve engel, c) Dul kadınlar ve d) Terörizm sonucu olan yaralanma ve parçalanmış aileler.

Hastalık veya kaza sonucu gerçekleşen özürlülük kategorisindeki maaş miktarı, bireylerin fonksiyon ve yeteneklerindeki kayıp oranına göre belirlenmektedir. Bu ilk kategoride bulunan kişiler, tam olarak çalışma güçlerini kazanırlarsa maaşları kesilmektedir. Öte yandan, iş yaralanmalarına bağlı olarak özürlü kalanlar, dul kadınlar ve terör kurbanlarına, çalışıp çalışmadıklarına bağlı kalmaksızın maaş bağlanmaktadır. İşlerine devam ettiklerinde sağlanan maaşı yitirmeyecek olmaları nedeniyle, bu ikinci politikanın, bireylerin işlerine devam etmelerini teşvik etmek yönünde yardımcı olduğu söylenmektedir (www.engelliler.gov.tr).

4. Sağlık Yardımlarından Faydalanmaya İlişkin Veriler

Sağlık Sigortasının Olup Olmadığı - * Medeni Durum * - Ferdin Cinsiyeti Karşılaştırmaları
CİNSİYET				Medeni Durum						Toplam
				Hiç Evlenmedi	Evli	Birlikte Yaşıyor	Eşi Öldü	Boşandı	Ayrı Yaşıyor
Erkek	Sağlık Sigortasının Olup Olmadığı	Sağlık Sigortası	Kişi	2,013	5,348	5	109	26	5	7,506
			Saglik Sigortasinin Olup Olmadigi Yüzdesi	26.8%	71.2%	0.1%	1.5%	0.3%	0.1%	100.0%
			Medeni Durum Yüzdesi	45.1%	64.4%	62.5%	55.3%	48.1%	50.0%	57.6%
			Toplam Yüzdesi	15.4%	41.0%	0.0%	0.8%	0.2%	0.0%	57.6%
		İsteğe Bağlı Sigorta	Kişi	71	115	0	2	1	0	189
			Saglik Sigortasinin Olup Olmadigi Yüzdesi	37.6%	60.8%	0.0%	1.1%	0.5%	0.0%	100.0%
			Medeni Durum Yüzdesi	1.6%	1.4%	0.0%	1.0%	1.9%	0.0%	1.5%
			Toplam Yüzdesi	0.5%	0.9%	0.0%	0.0%	0.0%	0.0%	1.5%
		Zorunlu ve İsteğe Bağlı Sigorta	Kişi	113	311	0	7	1	0	432
			Saglik Sigortasinin Olup Olmadigi Yüzdesi	26.2%	72.0%	0.0%	1.6%	0.2%	0.0%	100.0%
			Medeni Durum Yüzdesi	2.5%	3.7%	0.0%	3.6%	1.9%	0.0%	3.3%
			Toplam Yüzdesi	0.9%	2.4%	0.0%	0.1%	0.0%	0.0%	3.3%
		Yeşil Kart	Kişi	307	447	0	16	1	0	771
			Saglik Sigortasinin Olup Olmadigi Yüzdesi	39.8%	58.0%	0.0%	2.1%	0.1%	0.0%	100.0%
			Medeni Durum Yüzdesi	6.9%	5.4%	0.0%	8.1%	1.9%	0.0%	5.9%
			Toplam Yüzdesi	2.4%	3.4%	0.0%	0.1%	0.0%	0.0%	5.9%
		yok	Kişi	1,963	2,077	3	63	25	5	4,136
			Saglik Sigortasinin Olup Olmadigi Yüzdesi	47.5%	50.2%	0.1%	1.5%	0.6%	0.1%	100.0%
			Medeni Durum Yüzdesi	43.9%	25.0%	37.5%	32.0%	46.3%	50.0%	31.7%
			Toplam Yüzdesi	15.1%	15.9%	0.0%	0.5%	0.2%	0.0%	31.7%
	Toplam		Kişi	4,467	8,298	8	197	54	10	13,034
			Saglik Sigortasinin Olup Olmadigi Yüzdesi	34.3%	63.7%	0.1%	1.5%	0.4%	0.1%	100.0%
			Medeni Durum Yüzdesi	100.0%	100.0%	100.0%	100.0%	100.0%	100.0%	100.0%
			Toplam Yüzdesi	34.3%	63.7%	0.1%	1.5%	0.4%	0.1%	100.0%

Sağlık Sigortasının Olup Olmadığı - * Medeni Durum * - Ferdin Cinsiyeti Karşılaştırmaları
Kadın	Sağlık Sigortasının Olup Olmadığı	Sağlık Sigortası	Kişi	2,551	5,377	8	757	96	24	8,813
			Saglik Sigortasinin Olup Olmadigi Yüzdesi	28.9%	61.0%	0.1%	8.6%	1.1%	0.3%	100.0%
			Medeni Durum Yüzdesi	58.3%	62.8%	66.7%	70.0%	64.0%	41.4%	61.9%
			Toplam Yüzdesi	17.9%	37.7%	0.1%	5.3%	0.7%	0.2%	61.9%
		İsteğe Bağlı Sigorta	Kişi	82	156	0	15	5	0	258
			Saglik Sigortasinin Olup Olmadigi Yüzdesi	31.8%	60.5%	0.0%	5.8%	1.9%	0.0%	100.0%
			Medeni Durum Yüzdesi	1.9%	1.8%	0.0%	1.4%	3.3%	0.0%	1.8%
			Toplam Yüzdesi	0.6%	1.1%	0.0%	0.1%	0.0%	0.0%	1.8%
		Zorunlu ve İsteğe Bağlı Sigorta	Kişi	129	296	1	25	2	2	455
			Saglik Sigortasinin Olup Olmadigi Yüzdesi	28.4%	65.1%	0.2%	5.5%	0.4%	0.4%	100.0%
			Medeni Durum Yüzdesi	2.9%	3.5%	8.3%	2.3%	1.3%	3.4%	3.2%
			Toplam Yüzdesi	0.9%	2.1%	0.0%	0.2%	0.0%	0.0%	3.2%
		Yeşil Kart	Kişi	336	483	0	47	10	6	882
			Saglik Sigortasinin Olup Olmadigi Yüzdesi	38.1%	54.8%	0.0%	5.3%	1.1%	0.7%	100.0%
			Medeni Durum Yüzdesi	7.7%	5.6%	0.0%	4.3%	6.7%	10.3%	6.2%
			Toplam Yüzdesi	2.4%	3.4%	0.0%	0.3%	0.1%	0.0%	6.2%
		yok	Kişi	1,278	2,256	3	237	37	26	3,837
			Saglik Sigortasinin Olup Olmadigi Yüzdesi	33.3%	58.8%	0.1%	6.2%	1.0%	0.7%	100.0%
			Medeni Durum Yüzdesi	29.2%	26.3%	25.0%	21.9%	24.7%	44.8%	26.9%
			Toplam Yüzdesi	9.0%	15.8%	0.0%	1.7%	0.3%	0.2%	26.9%
	Toplam		Kişi	4,376	8,568	12	1,081	150	58	14,245
			Saglik Sigortasinin Olup Olmadigi Yüzdesi	30.7%	60.1%	0.1%	7.6%	1.1%	0.4%	100.0%
			Medeni Durum Yüzdesi	100.0%	100.0%	100.0%	100.0%	100.0%	100.0%	100.0%
			Toplam Yüzdesi	30.7%	60.1%	0.1%	7.6%	1.1%	0.4%	100.0%

Kaynak: TÜİK 2004 Yılı Bütçe Anketi Hanehalkı Verileri

Yukarıdaki analizlerde “Eşi Öldü”, “Boşandı”, “Ayrı Yaşıyor” durumundaki kişilerle ilgili değerlendirmeler yapacağız. Görüldüğü gibi cinsiyeti erkek olanlardan herhangi bir sağlık güvencesi olmayanların oranı sadece % 0,7 ler düzeyindedir. Oysa aynı durumdaki kadınların oranına baktığımızda %2,2 lik bir oran söz konusu olmaktadır.

Bu oran içindeki hem kadın hem de erkek bireylerin sağlık güvencesi kapsamına alacak sosyal politikaların etkin bir şekilde uygulanması gerekir. Bu kapsama giren fertlerin tespitinde yerel yönetimlere büyük görevler düşmektedir.  LINK Excel.Sheet.8 "C:\\Documents and Settings\\GÜLÜFER\\Desktop\\dullar\\OUTPUT(1).xls" "Sheet!R1C1:R51C11" \a \f 4 \h  \* MERGEFORMAT

5. Sosyal Güvenlik Kayıt Durumuna İlişkin Veriler

Kayıtlı Olunan Sosyal Güvenlik Kurumu - Medeni Durum - Ferdin Cinsiyeti Karşılaştırmaları
Ferdin Cinsiyeti				Medeni Durum						Toplam
				Hiç Evlenmedi	Evli	Birlikte Yaşıyor	Eşi Öldü	Boşandı	Ayrı Yaşıyor
Erkek	Kayıtlı  Olunan Sosyal Güvenlik Kurumu	SSK	Kişi	403	1,792	2	1	11	1	2,210
			Kayıtlı Olunan SGK Yüzdesi	18.2%	81.1%	0.1%	0.0%	0.5%	0.0%	100.0%
			Medeni Durum Yüzdesi	27.4%	28.3%	40.0%	2.2%	33.3%	20.0%	28.0%
			Toplam Yüzdesi	5.1%	22.7%	0.0%	0.0%	0.1%	0.0%	28.0%
		Emekli Sandığı	Kişi	38	697	0	0	1	0	736
			Kayıtlı Olunan SGK Yüzdesi	5.2%	94.7%	0.0%	0.0%	0.1%	0.0%	100.0%
			Medeni Durum Yüzdesi	2.6%	11.0%	0.0%	0.0%	3.0%	0.0%	9.3%
			Toplam Yüzdesi	0.5%	8.8%	0.0%	0.0%	0.0%	0.0%	9.3%
		Bağkur	Kişi	41	1,014	1	7	2	0	1,065
			Kayıtlı Olunan SGK Yüzdesi	3.8%	95.2%	0.1%	0.7%	0.2%	0.0%	100.0%
			Medeni Durum Yüzdesi	2.8%	16.0%	20.0%	15.2%	6.1%	0.0%	13.5%
			Toplam Yüzdesi	0.5%	12.9%	0.0%	0.1%	0.0%	0.0%	13.5%
		Özel Sandıklar	Kişi	1	35	0	0	0	0	36
			Kayıtlı Olunan SGK Yüzdesi	2.8%	97.2%	0.0%	0.0%	0.0%	0.0%	100.0%
			Medeni Durum Yüzdesi	0.1%	0.6%	0.0%	0.0%	0.0%	0.0%	0.5%
			Toplam Yüzdesi	0.0%	0.4%	0.0%	0.0%	0.0%	0.0%	0.5%
		Kayıtlı Değil	Kişi	990	2,791	2	38	19	4	3,844
			Kayıtlı Olunan SGK Yüzdesi	25.8%	72.6%	0.1%	1.0%	0.5%	0.1%	100.0%
			Medeni Durum Yüzdesi	67.2%	44.1%	40.0%	82.6%	57.6%	80.0%	48.7%
			Toplam Yüzdesi	12.5%	35.4%	0.0%	0.5%	0.2%	0.1%	48.7%
	Toplam		Kişi	1,473	6,329	5	46	33	5	7,891
			Kayıtlı Olunan SGK Yüzdesi	18.7%	80.2%	0.1%	0.6%	0.4%	0.1%	100.0%
			Medeni Durum Yüzdesi	100.0%	100.0%	100.0%	100.0%	100.0%	100.0%	100.0%
			Toplam Yüzdesi	18.7%	80.2%	0.1%	0.6%	0.4%	0.1%	100.0%

 

Kayıtlı Olunan Sosyal Güvenlik Kurumu - Medeni Durum - Ferdin Cinsiyeti Karşılaştırmaları
Ferdin Cinsiyeti				Medeni Durum						Toplam
				Hiç Evlenmedi	Evli	Birlikte Yaşıyor	Eşi Öldü	Boşandı	Ayrı Yaşıyor
Erkek	Kayıtlı Olunan Sosyal Güvenlik Kurumu	SSK	Kişi	403	1,792	2	1	11	1	2,210
			Kayıtlı Olunan SGK Yüzdesi	18.2%	81.1%	0.1%	0.0%	0.5%	0.0%	100.0%
			Medeni Durum Yüzdesi	27.4%	28.3%	40.0%	2.2%	33.3%	20.0%	28.0%
			Toplam Yüzdesi	5.1%	22.7%	0.0%	0.0%	0.1%	0.0%	28.0%
		Emekli Sandığı	Kişi	38	697	0	0	1	0	736
			Kayıtlı Olunan SGK Yüzdesi	5.2%	94.7%	0.0%	0.0%	0.1%	0.0%	100.0%
			Medeni Durum Yüzdesi	2.6%	11.0%	0.0%	0.0%	3.0%	0.0%	9.3%
			Toplam Yüzdesi	0.5%	8.8%	0.0%	0.0%	0.0%	0.0%	9.3%
		Bağkur	Kişi	41	1,014	1	7	2	0	1,065
			Kayıtlı Olunan SGK Yüzdesi	3.8%	95.2%	0.1%	0.7%	0.2%	0.0%	100.0%
			Medeni Durum Yüzdesi	2.8%	16.0%	20.0%	15.2%	6.1%	0.0%	13.5%
			Toplam Yüzdesi	0.5%	12.9%	0.0%	0.1%	0.0%	0.0%	13.5%
		Özel Sandıklar	Kişi	1	35	0	0	0	0	36
			Kayıtlı Olunan SGK Yüzdesi	2.8%	97.2%	0.0%	0.0%	0.0%	0.0%	100.0%
			Medeni Durum Yüzdesi	0.1%	0.6%	0.0%	0.0%	0.0%	0.0%	0.5%
			Toplam Yüzdesi	0.0%	0.4%	0.0%	0.0%	0.0%	0.0%	0.5%
		Kayıtlı Değil	Kişi	990	2,791	2	38	19	4	3,844
			Kayıtlı Olunan SGK Yüzdesi	25.8%	72.6%	0.1%	1.0%	0.5%	0.1%	100.0%
			Medeni Durum Yüzdesi	67.2%	44.1%	40.0%	82.6%	57.6%	80.0%	48.7%
			Toplam Yüzdesi	12.5%	35.4%	0.0%	0.5%	0.2%	0.1%	48.7%
	Toplam		Kişi	1,473	6,329	5	46	33	5	7,891
			Kayıtlı Olunan SGK Yüzdesi	18.7%	80.2%	0.1%	0.6%	0.4%	0.1%	100.0%
			Medeni Durum Yüzdesi	100.0%	100.0%	100.0%	100.0%	100.0%	100.0%	100.0%
			Toplam Yüzdesi	18.7%	80.2%	0.1%	0.6%	0.4%	0.1%	100.0%

Kaynak: TÜİK 2004 Yılı Bütçe Anketi Hanehalkı Verileri

Kayıtlı Olunan Sosyal Güvenlik Durumu – Medeni Durum – Cinsiyet verilerinden elde edilen tablolarda yine “Eşi Öldü”, “Boşandı”, “Ayrı Yaşıyor” durumundaki kişilerle ilgili sonuçlara baktığımızda özellikle kadın bireylerde kayıtlılık durumu değerlendirildiğinde deneklerin  % 4,3 ünün herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna kayıtlı olmadığı anlaşılmaktadır.